Khi một người tham dự vào các cuộc đối thoại giữa Maharaj và khách của ông trong một khoảng thời gian, họ sẽ ngạc nhiên trước một loạt các câu hỏi được đặt ra — nhiều câu hỏi trong số đó ngây thơ một cách đáng ngạc nhiên – và câu trả lời của Maharaj đến một cách dễ dàng và tự nhiên . Cả câu hỏi và câu trả lời đã được phiên dịch chính xác nhất có thể. Maharaj trả lời bằng tiếng Marathi, đó là ngôn ngữ duy nhất mà ông ấy thông thạo, tất yếu sẽ dựa trên các từ Marathi được sử dụng trong bản dịch của câu hỏi. Tuy nhiên, trong câu trả lời của mình, Maharaj vận dụng rất khéo léo các từ Marathi được sử dụng trong bản dịch câu hỏi, bằng cách chơi chữ hoặc bằng một chút thay đổi trong chính các từ ngữ, hoặc tạo ra những cách giải thích đôi khi hoàn toàn khác với ý nghĩa thông thường của chúng. Ý nghĩa chính xác của những từ như vậy không bao giờ có thể được chuyển ngữ chuẩn xác trong bất cứ bản dịch nào. Maharaj thẳng thắn thừa nhận rằng ông ấy thường sử dụng ngôn ngữ Marathi để thể hiện trình độ tinh thần của người hỏi và ý muốn và điều kiện đằng sau câu hỏi của anh ta. Nếu người hỏi coi phiên thoại như một trò giải trí, mặc dù thuộc loại cao cấp, Maharaj cũng sẵn sàng tham gia vào trò chơi tiêu khiển đó mà không cần đổi chủ đề hoặc người hỏi tốt hơn!
Trong số những vị khách tới thăm, có một lần xuất hiện một người khác thường thuộc kiểu rất có trí tuệ nhưng kèm theo một tính hoài nghi ác liệt. Anh ta tự tin rằng anh ta có một tâm trí cởi mở và trí tò mò sâu sắc. Anh ta muốn bị thuyết phục chứ không chỉ bị lừa dối bởi những điều mơ hồ và những từ ngữ mà các nhà thuyết ngôn tôn giáo thường nói ra trong các bài diễn văn của họ. Maharaj, tất nhiên, rất nhanh chóng nhận ra kiểu người này và sau đó cuộc trò chuyện ngay lập tức có một sự thúc đẩy khiến người ta choáng váng. Nhận thức trực giác cơ bản ẩn dưới những lời của Maharaj chỉ đơn giản là quét sạch những lời ngụy biện siêu hình do một trí thức giả như vậy đưa ra. Người ta tự hỏi làm thế nào một người đàn ông thậm chí không được học hành tử tế lại có thể có thể chứng minh được nhiều hơn các học giả khoa học và những người theo thuyết bất khả tri luôn hoài nghi, những người tin rằng bản thân là bất khả chiến bại trong tranh luận. Những lời nói của Maharaj luôn mang tính chất bất ngờ và soi sáng. Ông không bao giờ trích dẫn từ kinh điển tiếng Phạn hoặc bất kỳ ngôn ngữ nào khác. Nếu một trong những vị khách trích dẫn ngay cả một câu thơ khá quen thuộc của Gita, Maharaj phải yêu cầu có một bản dịch tiếng Marathi của nó. Nhận thức trực giác của ông ấy không cần hỗ trợ bởi các từ từ bất kỳ thẩm quyền nào khác. Nguồn tri thức nội tại của ông là vô hạn. Maharaj nói, bất cứ điều gì tôi nói sẽ tự đứng vững, nó không cần hỗ trợ.
Một trong những vị khách quen thuộc tại phiên thoại đã dẫn theo một người bạn và giới thiệu anh ta với Maharaj rằng đó một người đàn ông có trí tuệ nhạy bén, người không coi bất cứ điều gì là điều hiển nhiên và là người sẽ đặt câu hỏi về mọi thứ trước khi chấp nhận nó. Maharaj cho biết anh rất vui khi gặp được một người như vậy. Vị khách mới này là một giáo sư toán học.
Maharaj gợi ý rằng có lẽ tốt nhất là hai người họ nên đối thoại mà không có giả định dưới bất kỳ hình thức nào; ngay từ cấp độ cơ bản. Liệu anh ta có thích điều đó không? Vị khách phải hẳn đã ngạc nhiên thú vị về đề nghị này. Anh ta nói anh ta rất vui trước lời đề nghị.
Maharaj: Bây giờ, hãy nói cho tôi biết, bạn đang ngồi trước tôi ở đây và bây giờ. Chính xác thì bạn nghĩ ‘bạn’ là gì?
Khách: Tôi là một con người nam giới, bốn mươi chín tuổi, với các số đo thể chất nhất định và với những hy vọng và ham muốn nhất định.
M: Hình ảnh của bạn về bản thân 10 năm trước là gì? Nó có giống như bây giờ? Và khi bạn mười tuổi? Và khi bạn còn là một đứa trẻ sơ sinh? Và, thậm chí trước đó? Chẳng phải hình ảnh của bạn về bản thân bạn đã luôn thay đổi theo thời gian?
K: Vâng, những gì tôi coi là danh tính của mình đã thay đổi suốt thời gian qua.
M: Tuy nhiên, khi bạn nghĩ về bản thân mình – trong sâu thẳm – luôn có một cái gì đó không thay đổi?
K: Vâng, có, mặc dù tôi không thể xác định chính xác nó là gì.
M: Đó chẳng phải là cảm giác đơn giản về tồn tại, cảm giác hiện hữu, cảm giác hiện diện sao? Nếu bạn không có ý thức, liệu cơ thể của bạn có tồn tại với bạn không? Có thế giới nào dành cho bạn không? Rồi sau đó ở đó liệu có bất kỳ câu hỏi nào về Chúa hay Đấng sáng tạo?
K: Đây chắc chắn là điều đáng phải suy ngẫm. Nhưng hãy nói cho tôi biết, làm ơn, ông thấy mình như thế nào?
M: Tôi là cái tồn tại này (I am this-I-am), hoặc nếu bạn thích cách nói khác, tôi là như tôi tồn tại (I am that-I-am).
K: Tôi xin lỗi, nhưng tôi không hiểu.
M: Khi bạn nói “Tôi nghĩ tôi hiểu”, tất cả đều sai. Khi bạn nói “Tôi không hiểu”, thì điều đó hoàn toàn đúng. Hãy để tôi làm cho nó đơn giản hơn: Tôi là sự hiện diện có ý thức – không phải cá nhân này hoặc kia, mà là Sự Hiện Diện có Ý thức, đơn thuần vậy.
K: Bây giờ, tôi định nói rằng tôi nghĩ tôi hiểu! Nhưng ông vừa nói rằng đó là sai lầm. Ông có đang cố tình làm tôi bối rối phải không?
M: Ngược lại, tôi đang cho bạn biết vị thế chính xác. Về mặt khách quan, tôi là tất cả những gì xuất hiện trong tấm gương của ý thức. Hoàn toàn đúng, tôi là vậy. Tôi là cái ý thức mà trong đó thế giới xuất hiện.
K: Tôi e rằng, tôi không thấy như vậy. Tất cả những gì tôi có thể thấy là những gì đang ở ngay trước mắt.
M: Bạn có thể nhìn thấy những gì xuất hiện trước mắt bạn nếu bạn không có ý thức? Không. Thế nên chẳng phải tất cả sự tồn tại là không hoàn toàn khách quan vì bạn chỉ tồn tại trong ý thức của tôi, và tôi trong của bạn? Chẳng phải kinh nghiệm của chúng ta về người khác rõ ràng là chỉ giới hạn trong một hành động nhận biết trong ý thức? Nói cách khác, những gì chúng ta gọi là sự tồn tại của chúng ta chỉ đơn thuần là một quan niệm trong tâm trí của một người khác và do đó, chỉ mang tính quan niệm? Hãy suy ngẫm về điều này.
K: Ông đang cố nói với tôi rằng tất cả chúng ta đều là những hiện tượng đơn thuần trong ý thức, những bóng ma trong thế giới? Và chính bản thân thế giới thì sao? Và tất cả các sự kiện xảy ra?
M: Hãy suy ngẫm về những gì tôi đã nói. Bạn có thể tìm thấy một lỗ hổng trong đó? Cái cơ thể vật lý mà mọi người đang đồng hóa với chính mình, chỉ là cấu trúc vật chất cho Prana (sinh lực) và ý thức. Không có Prana- ý thức thì cơ thể vật lý có thể là gì? Chỉ là một thi tử! Chỉ bởi vì ý thức nhầm lẫn và xác định mình là với cái lớp vỏ bọc thân thể của nó mà sinh ra cái cá thể cá nhân.
K: Bây giờ, ông và tôi là những cá thể riêng biệt, những người phải sống và làm việc trên thế giới này cùng với tất nhiên là hàng triệu người khác. Ông nhìn tôi như thế nào?
M: Tôi nhìn bạn trong thế giới này chính xác như bạn nhìn bản thân mình trong giấc mơ của bạn. Điều đó có làm bạn hài lòng? Trong một giấc mơ khi mà cơ thể bạn đang nghỉ ngơi trên giường, bạn đã tạo ra cả một thế giới – song song với cái mà bạn gọi là thế giới ‘thực’ – trong đó có rất nhiều người, bao gồm cả chính bạn. Bạn nhìn bản thân bạn như nào trong giấc mơ của bạn? Trong trạng thái thức giấc, thế giới xuất hiện và bạn được đưa vào cái thế giới mà tôi phải gọi là trạng thái mơ khi đang thức. Trong khi bạn đang mơ, thế giới trong mơ của bạn hiện ra với bạn rất thực phải không? Làm thế nào bạn biết rằng thế giới mà bạn đang cho là ‘thực’ cũng không phải là một giấc mơ? Nó là một giấc mơ mà từ đó bạn phải tự đánh thức mình bằng cách thấy cái giả là giả, cái không thực là không thực, cái thoáng qua như thoáng qua; nó chỉ có thể ‘tồn tại’ trong khái niệm của không-thời gian . Và sau đó, sau một sự ‘thức tỉnh’ bạn sẽ ở trong Thực Tại. Sau đó, bạn thấy thế giới như một giấc mơ phi thường, sống động bên trong ngoại vi của nhận thức cảm tính trong không-thời gian với sự tự do chuyển động.
Bây giờ, về cái mà bạn gọi là một cá nhân: Tại sao bạn không xem xét hiện tượng này một cách phân tích, tất nhiên với một tâm trí cởi mở, sau khi từ bỏ tất cả những điều kiện tinh thần hiện có và ý tưởng định kiến? Nếu bạn làm như vậy, bạn sẽ tìm thấy gì?
Cơ thể chỉ đơn thuần là một cấu tạo vật chất cho sinh lực (Prana) và ý thức, mà tạo thành một loại bộ máy tâm thần; và ‘cá nhân’ này không làm gì khác hơn là sự phản ứng với các kích thích bên ngoài và tạo ra các hình ảnh và diễn giải ảo tưởng. Và, xa hơn, cái cá nhân có tri giác chỉ có thể ‘tồn tại’ như một đối tượng trong cái ý thức đang nhận thức được nó! Nó chỉ là một ảo giác.
K: Ông đang thực sự nói rằng ông không thấy sự khác biệt giữa giấc mơ do tôi mơ và cuộc sống của tôi trong thế giới này?
M: Bạn đã có khá nhiều thứ để nghiền ngẫm và suy nghĩ. Bạn có chắc là bạn muốn tôi tiến triển tiếp?
K: Tôi đã quen với việc nghiên cứu nghiêm túc với liều lượng lớn, và tôi không nghi ngờ gì về việc ông cũng vậy. Tôi sẽ gần như thực sự biết ơn nếu chúng ta có thể tiến xa hơn và đưa điều này đến kết luận hợp lý.
M: Rất tốt. Khi bạn đang chìm trong giấc ngủ sâu, thế giới hiện tượng có tồn tại đối với bạn không? Bạn có thể hình dung một cách trực giác, tự nhiên về trạng thái nguyên sơ của bạn -sự tồn tại nguyên thủy của bạn – trước khi cái ý thức cơ thể này xâm nhập vào bạn mà không hỏi trước, không cần sự trợ giúp? Trong trạng thái đó, bạn có ý thức về sự tồn tại của bạn’? Chắc chắn không.
Sự biểu lộ phổ quát chỉ có trong ý thức, nhưng người ‘thức tỉnh’ tự cố định trung tâm của mình trong việc luôn thấy Cái Tuyệt Đối. Trong trạng thái nguyên thủy của sự hiện hữu thuần túy, không tự nhận thức được bản thể của nó, ý thức phát sinh như một làn sóng trên mặt nước rộng lớn, và trong ý thức thế giới xuất hiện và biến mất. Những con sóng dâng lên và hạ xuống, nhưng bề rộng của nước vẫn như thế. Trước mọi sự khởi đầu, sau mọi sự kết thúc, ta tồn tại. Bất cứ điều gì xảy ra, phải có ‘Ta’ ở đó để chứng kiến nó.
Không phải là thế giới không ‘tồn tại’. Nó có tồn tại, nhưng chỉ đơn thuần là hình tướng trong ý thức – tổng thể của cái đã biết được biểu lộ, trong sự vô hạn của cái không biết, cái bất biểu lộ. Những gì bắt đầu phải kết thúc. Những gì xuất hiện phải biến mất. Thời gian của một hình tướng xuất hiện chỉ là một vấn đề tương đối, nhưng nguyên tắc là bất cứ điều gì phụ thuộc vào thời gian đều phải kết thúc, và do đó, không thực.
Bây giờ, bạn có thể không tin rằng trong giấc mơ cuộc sống này bạn vẫn đang ngủ, rằng tất cả những gì là có thể nhận biết được chứa đựng trong ảo giác sống này; và cái người đang nhận biết thế giới khách quan này tự coi bản thân là một ‘thực thể’ ngoài tổng thể được nhận thức, thực sự là một phần không thể thiếu của thế giới ảo ảnh này?
Ngoài ra, hãy xem xét: Chúng ta dường như tin chắc rằng chúng ta đang sống một cuộc sống của riêng mình, theo những gì chúng ta mong muốn và hy vọng và tham vọng, theo kế hoạch và thiết kế của riêng chúng ta thông qua nỗ lực của cá nhân chúng ta. Nhưng thực sự có phải như vậy không? Hoặc, chúng ta đang được nằm mơ và được sống mà không hề có ý chí nào, hoàn toàn như con rối, giống hệt như trong một giấc mơ cá nhân? Hãy nghĩ! Đừng bao giờ quên rằng khi thế giới tồn tại, mặc dù chỉ là hình tướng bề ngoài, thì các nhân vật được mơ cũng vậy, cả hai giấc mơ phải có nội dung – chúng là chủ đề của giấc mơ. Đó là lý do tại sao tôi nói: “‘Cái ‘Ta’ tương đối không tồn tại, mà toàn bộ vũ trụ biểu lộ là chính ta.”
K: Tôi nghĩ rằng tôi đang bắt đầu hiểu được toàn bộ ý tưởng này.
M: Chẳng phải suy nghĩ tự nó đã là một ý niệm trong tâm trí sao? Trong khi nhìn mọi thứ bằng trực giác thì suy nghĩ không tồn tại. Khi bạn nghĩ rằng bạn hiểu, bạn không hiểu. Khi bạn nhận thức trực tiếp, không có suy nghĩ. Bạn biết rằng bạn đang sống; bạn không cần ‘nghĩ’ rằng bạn đang sống.
K: Lạy trời! Những gì ông đang trình bày dường như là một chiều kích mới.
M: Tôi không biết gì về một chiều kích mới, nhưng bạn đã phát ngôn rất đúng. Nó thực sự có thể được cho là một hướng đo lường mới -một trung tâm mới của quan điểm – tránh suy nghĩ và nhìn nhận sự việc một cách trực tiếp, tránh khái niệm hóa. Nói cách khác, nhìn bằng toàn bộ tâm trí, bằng trực giác, cái người dường như đang nhìn sẽ biến mất, và sự nhìn thấy trở thành cái được thấy.
Vị khách sau đó đã đứng dậy, bày tỏ sự kính trọng với Maharaj với sự tận tâm đáng kể hơn lúc anh ta mới đến. Anh nhìn vào mắt Maharaj và mỉm cười. Khi Maharaj hỏi anh ta tại sao anh ta lại cười, anh ta nói rằng anh ấy đã nhớ đến một câu nói trong tiếng Anh: ‘Họ đến để chế giễu, và họ đã ở lại để cầu nguyện.’