Hãy chỉ hiểu điều này:
sự tự do tâm linh và hòa làm một với Đạo
không phải là những món quà được ngẫu nhiên ban phát,
mà nó là phần thưởng của sự chuyển hóa bản thân và tiến hóa bản thân một cách có ý thức.
-Hóa Hồ Kinh-
Tôi dành buổi sáng ngày tiếp theo ngồi trên màn hình máy vi tính. Một cơn frông lạnh (nd: thuật ngữ thời tiết) đã ập đến và nó quá lạnh lẽo và nhiều gió đến mức không thể làm điều gì ngoài trời, vì thế đây là một dịp tốt để chăm lo cho các công việc bên trong, với tôi, nó có nghĩa là viết cuốn sách này và dành thêm thời gian cho việc trao đổi email .
Trả lời những câu hỏi qua email của học sinh sẽ là công việc toàn thời gian của tôi nếu như tôi cứ cố gắng đưa ra một sự hồi đáp có chiều sâu với mọi câu hỏi mà họ nảy ra. Tôi không làm như thế. Tôi thậm chí còn không đọc email của họ một cách cẩn thận đến thế, thật đấy, chỉ đọc vừa đủ để hiểu ý tưởng của họ. Tôi cũng làm như thế khi nói chuyện trực tiếp. Một sự thật đơn giản là có thể có hàng triệu câu hỏi, nhưng có lẽ chỉ có loanh quanh khoảng một trăm câu trả lời. Công việc của tôi không phải là trả lời câu hỏi một cách trực tiếp và tôi hiếm khi làm vậy. Thật mỉa mai thay, những học sinh lại không thực sự đủ trình để đặt câu hỏi và nếu tôi chỉ đơn giản trả lời mọi câu hỏi mà họ cảm thấy cần phải hỏi thì họ sẽ càng củng cố thêm những niềm tin sai lầm của họ.
Đó là lý do tại sao tôi dường như không bao giờ đưa ra câu trả lời thẳng cho một câu hỏi thẳng. Thay vào đó, tôi sử dụng chính câu hỏi, hoặc chỉ một vài từ đầu tiên của câu hỏi, để quyết định xem học sinh sẽ cần được nghe điều gì tiếp theo. Người học sinh rất có thể sẽ không biết họ sẽ cần nghe điều gì tiếp theo, nhưng tôi thì luôn biết chính xác nó là gì bởi vì tôi đang nhìn xuống từ một độ cao bên trên, thứ cho phép tôi nhìn rõ chính xác họ đang ở đâu, họ muốn đến đâu, và họ cần phải đi những đâu để đến được đó. Tất cả đều hoàn toàn rõ ràng với tôi, nhưng bởi vì họ không có cái nhìn toàn cảnh như thế, học sinh không thể tự vẽ đồ thị lịch trình của họ một cách hiệu quả. Đó là vai trò của người thầy, nếu không thì mọi người chỉ cần nhặt một quyển sách để đọc và, như Jolene đã diễn tả, Bam! (Nd: đốn ngộ).
Những học sinh đòi hỏi cá, tôi đưa cho họ giun. Họ có thể sẽ chẳng sung sướng khi nhận được giun, nhưng đó là cách duy nhất có hiệu quả. Trên con đường này, bạn phải chiến đấu cho mọi bước chân tiến lên. Không ai đi cùng bạn và cũng không ai có thể đi hộ bạn. Nó không thể nào khác được.
Thông thường tôi sẽ trả lời những email câu hỏi bằng một câu hỏi hoặc một nguồn tham khảo có thể giúp học sinh phát triển câu hỏi của họ trọn vẹn hơn, và điều đó thường dẫn đến cách giải. Ví dụ, câu hỏi có thể đề cập tới Hitler. Khi Hitler xuất hiện trong câu hỏi nó thường có ý rằng người hỏi đang vật lộn với những quan niệm về thiện và ác. Khi Hitler và Thượng Đế xuất hiện trong cùng một câu hỏi, vậy thì nó là vấn đề tình yêu của Thượng Đế không hề hòa hợp với những kinh hoàng và khổ đau mà người ta thấy trên trái đất. Cả một cuộc đời ta luôn được kể cho nghe rằng Thượng Đế là một vị thần của tình yêu nay đã rất gần với trái tim của sự xung đột. Tất nhiên, thượng đế như vậy chỉ là bán thần, hoặc một phần ba thần, nó không giống Thượng Đế thực sự theo bất cứ cách nào. Tôi có thể đề xuất cho người đang bị mắc ở khúc ngoặt này này xem video vở kịch The Mahabharata bản của Peter Brook và dành sự chú ý đặc biệt tới sự đa khía cạnh của Krishna, và đặc biệt trong đoạn giới thiệu ở một phân đoạn, chính Peter Brook đã chỉ ra những hành vi dường như không hề giống như một vị thần linh của Krishna và hỏi khán giả một cách thấm thía, “Có ai có thể phán xét?”
Khi điều hướng học sinh tới đó, hy vọng của tôi là họ có thể mở rộng hơn định nghĩa hữu hạn của họ về Thượng Đế. Krishna lừa lọc, nói dối, giết chóc, và đã hèn nhát trong rất nhiều lần trong suốt vở đại sử thi đó, và đó là một thứ làm cho những người có tư duy rằng Thượng Đế là một người bạn-vui vẻ-tốt lành gặp rắc rối trong việc lĩnh hội. Dù thế nào, Krishna cũng không phải là một vị thần của tình yêu và ánh sáng; anh ta đại diện cho cái toàn thể, vì thế trong anh ta mọi phẩm chất đều phải được tìm thấy. Một vị thần của tình yêu và tốt lành chỉ là một khía cạnh đơn lẻ của một vị thần được định nghĩa là cái tuyệt đối. Krishna là cái tuyệt đối được nhân cách hóa, vậy nếu do tính đa cảm mong manh của chính bạn mà bạn xếp kẻ ấu dâm, kẻ diệt chủng điên khùng hay một kẻ cực hung ác nằm bên ngoài Krishna, thì là bạn đang tái định nghĩa lại anh ta thành một thứ gì đó hữu hạn và chúng ta phải nghĩ ra một cái tên mới cho cái tuyệt đối. Và vì vậy, tất nhiên, cái vấn đề thú vị hơn đưa ta trở lại với câu hỏi sâu sắc của Peter Brook “Có ai có thể phán xét?”. Không phải sự định nghĩa về Thượng Đế sẽ bị phá hủy bởi câu hỏi này, mà đó là vị trí của chính ta trong vũ trụ này bị phá hủy – mối liên hệ của ta với cái tuyệt đối. Đó là một bước quan trọng trong việc thấu hiểu rằng tất cả chỉ là một thứ, hoặc, chính xác hơn mà nói, nó là một bước quan trọng bước ra khỏi niềm tin rằng tất cả không phải là một thứ.
Tôi sẽ làm cho những học sinh đặt câu hỏi hiểu rõ ràng rằng không cần thiết phải vội vàng, rằng họ cần phải dành thời gian và phát triển những suy tư của họ tới mức trọn vẹn. Tôi có thể đề xuất học sinh rằng họ có thể tiến triển sự thấu hiểu của họ bằng cách viết một bài luận cho tôi, một bài luận nỗ lực tự giải đáp câu hỏi của chính họ, cảnh báo họ rằng họ phải dày công suy nghĩ để viết ra nó và phải viết đi viết lại cho tới khi nó theo đúng như cách mà họ muốn trước khi gửi cho tôi.
Tuy nhiên tôi sẽ không bao giờ thấy nó, bởi vì dưới cấp độ quán chiếu tỉ mỉ kỹ lưỡng như vậy, sẽ không còn chỗ cho câu hỏi ban đầu nữa. Oscar Wilde viết, “Mọi tư tưởng đều là vô đạo đức. Bản chất cốt yếu của chúng là sự phá hủy. Nếu bạn nghĩ về một thứ gì đó, bạn giết chết nó. Không có điều gì được suy nghĩ tới có thể sống sót.” Ý của ông ấy có thể là cái sai chỉ tồn tại trong bóng tối. Sự soi sáng bằng trí tuệ “phá hủy” những cái không đúng bằng cách hé lộ ra rằng ngay từ đầu chưa hề tồn tại cái gì như vậy. Giống như ánh sáng trục xuất bóng tối, sự quán chiếu tỉ mỉ trục xuất ảo ảnh.
Tranh luận về sự tự do ý chí đối nghịch với sự sắp đặt tiền định đưa ra một ví dụ riêng rất hay về quá trình giảng dạy này. Các học sinh rất hoang mang về câu hỏi này bởi vì họ chỉ tập trung vào câu trả lời trong khi họ nên dành toàn bộ sự chú tâm trên câu hỏi. “Hãy ở lại với câu hỏi,” tôi bảo họ. “Đừng lo lắng về câu trả lời, hãy làm cho câu hỏi chuẩn xác. Hãy kiểm tra lại những giả định của các bạn.” Không lâu sau thì câu hỏi tự nó bị phá hủy, và đi theo cùng nó là rất nhiều lớp ảo ảnh.
Dễ hiểu thôi, các học sinh muốn có sự thấu hiểu sâu sắc hơn, nhưng vai trò của người thầy là giữ cho họ đi thẳng về phía trước chứ không phải đứng loanh quanh những thứ sâu sắc. Chứng ngộ chân ngã không phải là về việc có nhiều hơn, mà là ít đi. Sự thi công duy nhất cần cho việc thức tỉnh, đó là sự thi công phá dỡ.
Thực tế thì tôi không hay trả lời thư và email gửi cho tôi đâu, bởi vì rõ ràng là việc viết lách cũng là quá trình tiến triển và nó không đòi hỏi phải có sự hồi đáp. Tôi đang bị sử dụng như một người nhận mục tiêu trong một quá trình Spiritual Autolysis mà trong đó vai trò của tôi chỉ là tồn tại như một lý tưởng trong tâm trí của học sinh. Đây có thể là một quá trình rất căng thẳng và thúc tiến. Chuyện một người viết gửi tin nhắn cho tôi mỗi ngày và ngày hôm sau lại xin lỗi về tin nhắn của ngày hôm trước là việc không hiếm gặp, họ xấu hổ rằng họ lại có thể quá ngu ngốc tới mức đó, và hăng hái chia sẻ một cấp độ thấu hiểu mới mà, nếu mọi việc suôn sẻ, nó cũng trở thành một nguồn xấu hổ mới trong ngày tiếp theo.
Tuy nhiên việc xử lý email vẫn mất thời gian và mỗi giờ tôi chỉ có thể chăm sóc được ba tới bốn thư. Sáng nay tôi đã phản hồi được hơn chục email trước khi trở nên quá váng đầu đến mức không thể tiếp tục. Tôi tắt máy đi và đi ra khỏi văn phòng của mình, tới thẳng ngay mông của Jolene.
“Ô, xin chào mông của Jolene,” tôi nói dí dỏm.
Cô ấy quay lại và nhìn tôi. “Ồ, chào! Cháu đã không chắc chú có ở đây không. Chú rất yên tĩnh đấy.”
Cô ấy đang tiếp đất bằng cả bốn chi với một cái xô và bàn chải để cọ hành lang sàn nhà bằng gỗ sồi tầng trên. Hầu hết mọi chỗ trên sàn đều đang ướt vì thế chẳng có lý nào để đi qua cô ấy. Tôi ngồi xổm xuống, lưng hướng tường. Tôi thích quan sát người ta làm việc.
“Dạo này thế nào?” tôi hỏi.
“Tuyệt!” cô ấy nói một cách phấn khích. “Cháu đã tới thư viện và đọc về câu chuyện ngụ ngôn hang của Plato và một số bình phẩm về nó. Cháu đã nghĩ rất nhiều về chuyện đó, chú biết đấy, những gì chúng ta đã thảo luận.”
“Nó là…?”
“Ồ, ưm, sự khác biệt giữa huyền bí học và sự giác ngộ.” Cô ấy đã ngừng làm để nói chuyện.
Tôi chỉ ra chỗ sàn chưa được sạch. “Chú không có thẩm quyền để cho phép nghỉ giải lao đâu.”
Cô ấy cười khúc khích và tiếp tục cọ.
“Chú tự hỏi tại sao chú và cháu lại có thể thảo luận về sự khác biệt giữa huyền bí học và giác ngộ nhỉ,” tôi nói.
“Well,” cô ấy giải thích, “Chúng ta đã nói về Đại Sư Yamamata và rạp chiếu phim của Plato…”
“Ừ, chú nhớ toàn bộ vụ đó. Chỉ là chú không nhớ tại sao chú lại cho đấy lại là một chủ đề đặc biệt thích hợp cho cháu.”
“Thiền tông.”
“À…Thiền tông.”
“Chúng ta đã nói về sự khác nhau giữa thiền-tông-bán-sách và thiền-tông-dẫn-tới-giác-ngộ…”
“Khỉ thật,” tôi kêu lên. “Đó là một chủ đề khá thú vị. Nó đã dẫn ta tới điều gì?”
“Well, rồi chúng ta nói về rạp chiếu phim của Plato và sự khác biệt giữa…”
“Giác ngộ và huyền bí học.”
“Vâng, đúng rồi, cháu nghĩ chú đang nói là…chú đang cố cho cháu thấy rằng, những cuốn sách và mọi thứ cháu đọc về Thiền tông….”
“Vậy là thiền-tông-bán-sách là về huyền bí học và thiền-tông-dẫn-tới-giác-ngộ là về giác ngộ?”
“Ừm, cháu không biết nữa…” cô ấy nói. “Ý cháu là, vâng, Thiền tông chân chính là hướng về giác ngộ, đúng không? Vâng, cháu biết điều đó. Nhưng cháu không biết liệu thiền-tông-bán-sách có phải là về huyền bí học không, hay chỉ là, chú biết đấy, chỉ là bán sách. Cháu đoán là cháu chưa suy nghĩ thông suốt về phần đó.”
“Thế cháu đã thông suốt về phần rạp chiếu phim chưa?”
Cô ấy bỗng hứng khởi lên. “Vâng! Và cháu biết câu trả lời! Những nhà huyền bí thì ở trong rạp chiếu phim, nhưng rạp chiếu phim không phải là tất cả. Nó không phải là cái cuối cùng, cái tối hậu, cái toàn bộ. Giác ngộ không phải ở trong rạp chiếu. Nếu chú muốn giác ngộ thì chú phải phải đi lên hành lang và tới lối ra tới ánh sáng mặt trời và hoàn toàn rời khỏi rạp chiếu phim!”
“Rời khỏi rạp chiếu phim,” tôi ngâm nga, “thú vị đấy. Vậy mọi người đều đang ngồi xem bộ phim…”
“Là những con bò!” cô ấy thốt lên. “Đó là điều đã xảy ra với cháu trong nhà thờ! Cháu đã ngừng tin rằng bộ phim đó là thực tại thực sự. Đó là khi cháu đứng dậy và nhìn thấy tất cả những con người mà cháu biết vẫn đang ngồi ở đó… giống như chú đã nói. Nhưng chú đã không đọc hang Plato trong một thời gian dài bởi vì phiên bản của chú hài hước hơn.” Cô ấy lại ngừng cọ lần nữa.
“Có thể phiên bản của Plato mới hài hước hơn. Tiếp tục cọ đi,” tôi bảo và cô ấy làm. “Đúng, chú đã không đọc nó trong một thời gian dài. Vậy cháu đang nói rằng những nhà huyền bí vẫn ở trong rạp chiếu phim?”
“Vâng,” cô ấy nói, “nhưng phần còn lại của rạp chiếu phim không phải là thực tại, nó chỉ là một phần khác của một thứ tổng thể giả tạo. Nó chân thực hơn là bộ phim, nhưng nó vẫn không thực sự là thực.
“Và những nhà huyền bí biết điều đó?”
Cô ấy không hề thốt ra câu trả lời cho câu này, chỉ tiếp tục cọ với bàn chải theo những vòng tròn nhỏ. Tôi nghe thấy cô ấy nói ừm ừm, nhưng rồi tôi nhận ra rằng cô ấy đang hừm..hừm…
“Khônggg,” cô ấy nói với một tông giọng bình thản nhẹ nhàng của một người mới vạch mặt một âm mưu bí ẩn. “Họ không biết! Đó là vậy, đúng không? Họ tỉnh táo hơn một chút, nhưng họ vẫn không thức tỉnh bởi vì họ nghĩ là họ, kiểu như, đã hoàn toàn thức tỉnh, nhưng họ vẫn ở trong rạp chiếu phim…giống như ánh sáng trên màn ảnh…ánh sáng của máy chiếu cũng không phải là cái nguồn thực sự, nó chỉ là một đốm tí hon của ánh sáng chân chính, của mặt trời…đó là những gì cháu đã đọc. Vậy những người trong xiềng xích ngồi xem bộ phim giống như đang say ngủ, mặc dù họ thậm chí còn không biết điều đó, nhưng những người đã không còn ở trong xiềng xích thì cũng là tương tự thôi…Ồ wow, giống như cháu! Có thể những nhà huyền bí là những người tỉnh táo nhất trong tất cả hoặc có thể ai là người huyền bí nhất sẽ là người tỉnh táo nhất…Nhưng nếu mà họ biết đến mặt trời, so với nó thì ánh sáng của máy chiếu chỉ là đốm sáng nhỏ nhoi, thì họ đã không ở trong rạp chiếu phim nữa, thì họ đã đi ra ngoài, vậy nên họ cũng không biết, thật sự đấy. Wow! Cháu nghĩ rằng cháu đang bắt đầu hiểu chuyện này!”
“Vậy là cháu đang ngồi đây và nói với chú rằng cháu đang không tỉnh thức? Với cháu thì điều đó khá là kỳ quặc đấy.”
“Bởi vì cháu đã hỏi chú, ở khuôn viên bờ hồ, cháu đã hỏi chú tại sao chú nói mình không phải là một nhà huyền bí. Đó là lý do tại sao! Chú không ở trong rạp chiếu phim. Đó là sự khác biệt. Chú đã tiếp tục đi. Chú đã đi ra ngoài ánh sáng mặt trời, tới cái nguồn chân chính!” Cô ấy lại ngừng cọ. “Thức tỉnh có nghĩa là thế đó! Giác ngộ có nghĩa là thế đó!”
“Nếu cháu không dọn sàn, thì chú sẽ phải làm đấy.” Cô ấy lại tiếp tục cọ.
“Cháu không biết nhiều về lĩnh vực của những nhà huyền bí là gì,” cô ấy nói tiếp, “nhưng đó là toàn bộ vụ này. Bất kể bạn có là một nhà huyền bí vĩ đại cỡ nào, bất kể mọi người có nghĩ bạn vĩ đại cỡ nào, bạn vẫn ở trong rạp chiếu phim…”
“Chú không nghĩ cháu có thể đồng thời vừa cọ sàn vừa nói chuyện. Nếu như Sonaya tới và nhìn thấy công việc cháu đang làm…”
Cô ấy tái nỗ lực gấp đôi. “Nếu bạn vẫn ở trong rạp chiếu phim, bạn vẫn không thức tỉnh. Bạn vẫn say ngủ, nhưng, giống như bạn đang nằm mơ rằng mình đã thức tỉnh. Bạn vẫn không biết thực tại là gì…giống như, mặt trời! Rạp chiếu phim giống như một giấc mơ, và….nhưng…hmmm. Vậy một nhà huyền bí, hay bất cứ ai giống như cháu, không phải là một nhà huyền bí nhưng cũng đã không còn trong xiềng xích…là một thứ gì đó, nhưng vẫn chưa phải là thứ đó.”
“Okay,” tôi nói, “vậy là, chú đã giác ngộ và điều đó có nghĩa chú ở bên ngoài rạp chiếu phim, dưới mặt trời?”
“Ưm, vâng…” cô ấy trả lời mang tính thăm dò.
“Nhưng mà chú đang ở đây, đang nói chuyện với cháu.”
“Vâng…”
“Chú tự hỏi liệu chú có từng phải vượt qua mọi cấp độ để thoát được ra không. Cháu biết đấy, bước đầu tiên thoát ra khỏi xiềng xích như lúc cháu làm ở nhà thờ, rồi trở nên huyền bí một chút, rồi nhiều hơn, nhiều hơn, cho tới khi chú trở nên trọn vẹn huyền bí đến mức rời đi khỏi rạp chiếu phim hoàn toàn. Hiểu ý chú không? Chú có phát triển và tiến hóa tâm linh bên trong rạp chiếu phim không? Hay là chú đã đơn giản đi thẳng theo lối dẫn ra ngoài tới ánh sáng mặt trời?”
Cô ấy rời sự chú ý xuống sàn nhà trong khi tâm trí cô ấy thì đang nghiền ngẫm câu hỏi. Đây không phải là một câu hỏi nhỏ – một người đắc được chứng ngộ chân lý theo từng giai đoạn hay chỉ trong một bước duy nhất như gã khờ trong bộ bài tarot nhảy một bước vào trong sự hư không? Và, nếu vế sau đúng, vậy cần phải có bao nhiêu bước liên quan để trở thành gã khờ nhảy một bước đó?
“Ôi chúa! Ôi chúa! Thì ra chú đang nói vậy, ý chú là vậy! Toàn bộ vụ này bắt đầu khi chú nói rằng chú không phải là một nhà huyền bí! Chú nói rằng cháu sẽ phải thất vọng vì chú không phải là một gã rất là huyền bí. Chú có thể là điều đó sao? Chú có thể chỉ đi thẳng ra ngoài mà không cần làm những thứ huyền bí sao?”
Hỡi các chàng trai, cô ấy thật sự tỏa sáng khi cô ấy vui sướng.
“Câu hỏi hay,” tôi đáp lại. “Nói nhanh luôn, chú không biết. Chú đã từng làm một chút ít những thứ huyền bí. Chú đã có những trải nghiệm về ý thức bất phân biệt – sự hợp nhất huyền bí – trong một vài dịp và nó đã có một tác động lớn tới chú, vì thế từ kinh nghiệm cá nhân của chú, chú không thể nói rằng người ta có thể đơn giản đi thẳng ra ngoài. Trở lại với công việc đi.” Cô ấy làm. “Chú có thể nói chắc chắn rằng cháu không cần phải tăng dần qua các thứ hạng huyền bí hoặc từ từ tinh lọc các cấp độ của ý thức để sau cùng có thể tốt nghiệp vào trong, ờ, ánh sáng mặt trời, và nếu phải phỏng đoán, chú sẽ nói rằng lý do mà cháu có thể làm được điều đó là do từng có trải nghiệm được nhúng mình vào trong sự thần thánh. Không hề còn có lý do nào khác mà chú có thể nghĩ đến, dù thế nào đi nữa.”
Tất nhiên, điều này ở trong không gian của chỉ một kiếp sống duy nhất. Ai mà biết rằng liệu có sự phát triển nào đã xảy ra trong vô vàn kiếp luân hồi? Nhưng giờ không phải là lúc để nói về tất cả những thứ đó, và sự thật duy trì rằng tôi không phải là một gã rất huyền bí.
“Kiểu này đỉnh quá! Có phải nó luôn hoạt động theo kiểu này? Cháu đã hỏi chú những câu hỏi vừa rồi và thậm chí cháu không nghĩ rằng chú đã trả lời chúng. Chú chỉ là bằng cách nào đó cho cháu thấy được cách để tự mình trả lời chúng. Kiểu như, đó có phải là phương pháp của chú? Nó luôn là như này sao?”
“Chú không biết. Cứ tiếp xúc với chú rồi tự mình trả lời đi.”
“Chuyện này thực sự rất đỉnh đấy! Cháu thực sự đã bùng nổ hoàn toàn khi đi tới thư viện và tìm ra toàn bộ những thứ này. Giống như cháu đang mang một nhiệm vụ hoặc kiểu như vậy, cháu bị ám ảnh và nó rất tuyệt. Cháu thực sự cảm thấy như mình đang học một thứ gì đó quan trọng. Trước đây cháu chưa từng có cảm giác như vậy. Cháu luôn học rất tốt ở trường, nhưng cháu chưa từng học được thứ gì đó mà cháu nghĩ là, kiểu như…quan trọng.“
“Ừ, tuyệt. Cháu đã học tốt ở trường, bây giờ cháu đang học những thứ quan trọng, cháu là một học sinh của Plato và những thứ đại loại thế, nhưng sàn nhà này giống như bị cháu lau bởi một cái tất đầy bùn. Những cuốn sách về Thiền tông đó ít nhất cũng dạy cháu điều gì đó về chánh niệm chú tâm trong công việc chứ?”
“Cái tiếp theo của cháu sẽ là gì?” cô ấy hỏi, hoàn toàn phớt lờ sự chỉ trích của tôi. “Cháu có được giao một bài tập khác bây giờ không? Hay giống như có câu hỏi nào khác mà cháu phải làm việc với nó không? Cháu làm gì bây giờ? Bên cạnh việc lau sàn?”
“Well, thực sự chú không chuẩn bị trước cái gì. Chú sẽ phải suy nghĩ đôi chút. Vậy, tiện thể, theo cái lý thuyết nho nhỏ này của cháu, cháu có nghĩ rằng Đại Sư Yamamata đã giác ngộ? Hay chỉ là một nhà huyền bí?”
“Ông ấy…” cô ấy bắt đầu nói rồi lại tự ngừng lại. “Ôi trời. Cháu không biết. Cháu phải suy nghĩ về điều này.”
Cô bé rất cừ.