Cảm giác về sự liền mạch

Suy nghĩ thật kỹ, ta sẽ thấy thật kỳ lạ rằng: cái mà ta gọi là bản ngã, lại được cấu thành từ những thứ vô ngã. Hay nói cách khác, cái gọi là Ta lại được cấu thành từ những thứ vốn không phải là Ta, nhưng được gọi là cái “của Ta”. Chẳng hạn: đôi mắt của ta, tay chân của ta, cảm giác của ta, suy nghĩ của ta,…Nhìn chung, tất cả những thứ “của ta” này có thể được gọi là “trải nghiệm của ta”. Những trải nghiệm của Ta này là một chuỗi các sự kiện chạy liên tục tạo thành một câu chuyện của Ta, và Ta tự định nghĩa bản thân này dựa trên câu chuyện đó. Tại sao chuỗi sự kiện lại phải có sự liền mạch, tức là sự kiện này dẫn tới sự kiện kia, nguyên nhân này tiến triển và phát triển thành một hệ quả nào đó? Chẳng hạn, câu chuyện của ta là ta được bố mẹ sinh ra, từ bé ta đã như nào như nào, rồi lớn lên đã như nào như nào,…Ta hiện tại phải là thứ gì đó kết nối và phát triển từ cái ta trong quá khứ. Mỗi lần có ai đó hỏi rằng ta là ai, ta là người như thế nào, lập tức câu chuyện về cuộc đời ta nổi lên vụt qua tâm trí trong chốc lát và ta trả lời người đó định nghĩa về bản thân ta dựa trên câu chuyện của về cuộc đời của ta. Ví dụ: tôi nhớ về những lần tôi đã xúc động rơi nước mắt, tôi mới trả lời họ rằng tôi là một người nhạy cảm, đa cảm.

Câu chuyện cuộc đời không thể là một chuỗi sự kiện hỗn loạn và không kết nối. Không thể có chuyện tôi hồi bé là một đứa nông dân nhà nghèo rồi bây giờ tôi lại là một thằng nhóc con của tỉ phú. Nếu trong đầu tôi đồng thời tồn tại hai loại ký ức, hai câu chuyện tương phản mâu thuẫn như vậy, rất có thể tôi đã bị đưa vào viện tâm thần. Vì chúng ta biết rằng, một câu chuyện có nghĩa phải luôn là liền mạch logic. Khi có bất cứ thứ gì bị đứt đoạn, ta sẽ không coi nó là của Ta, vì thế không liên quan tới Ta. Chẳng hạn, khi ta thức tỉnh khỏi một giấc mơ, tất cả mọi chuyện ta trải qua trong giấc mơ đều bị đứt đoạn khỏi thế giới thực, vậy nó sẽ nhanh chóng bị quên lãng và không liên quan gì tới Ta nữa. Trừ khi một giấc mơ đủ mạnh để lưu lại ấn tượng cảm xúc sâu sắc với tâm trí bạn ngay cả sau khi bạn thức tỉnh. Vậy tức là nó đã có sự kết nối liền mạch từ sự kiện cũ tới sự kiện tiếp theo, vậy thì nó đủ hợp lý để bổ sung vào câu chuyện cuộc đời. Một ví dụ khác là khi bạn bị mất trí nhớ, vậy những sự kiện bạn đã quên đi sẽ không còn liên quan tới bạn, và sẽ không còn định nghĩa bạn. Tôi đã từng đọc rằng khi con người trải qua một sự kiện thực sự kinh hoàng và gây sốc, não bộ có thể tự động xóa đi ký ức về trải nghiệm đó để không làm ảnh hưởng xấu tới cuộc sống sau này. Thực tế đã có nhiều trường hợp bệnh nhân như vậy. Tôi thấy rằng điều đó rất thú vị.

Nhưng nếu chúng ta suy ngẫm sâu hơn. Những sự kiện trong cuộc đời này không phải là hoàn toàn liền mạch, hoặc không phải liền mạch theo cách mà ta vẫn tưởng, tức là không nhất thiết phải là sự kiện này phát triển ra sự kiện tiếp theo. Hãy tưởng tượng một người đang cầm ngọn đuốc xoay tròn tròn thật nhanh trong bóng đêm, một người khác từ xa nhìn lại sẽ thấy giống như đang có một vòng tròn lửa. Anh ta bị đánh lừa, đó là một ảo ảnh, hoàn toàn không có một vòng tròn liền mạch nào cả. Một ví dụ khác là ở trong chiếu phim điện ảnh. Theo cách chiếu phim cổ điển, họ tua nhanh cuộn băng phim chứa hàng nghìn bức ảnh khác nhau và chiếu lên màn hình, tạo ra cảm giác chuyển động liền mạch. Nếu xem một cách chậm rãi, chúng ta sẽ thấy rằng các bức hình trong phim đâu liên quan gì tới nhau, chúng hoàn toàn là các bức hình tách biệt. Không thể nào nói rằng bức hình này là kết quả của bức hình trước đó. Nếu chúng ta xem các đoạn phim xưa cũ từ thuở sơ khai của điện ảnh, chúng ta có thể dễ dàng thấy các chuyển động không hoàn toàn liền mạch, nó vẫn có sự “giật cục”, không thực sự kết nối với nhau. Nhưng chúng ta vẫn TÌNH NGUYỆN quên đi cảm giác đó, cố tình tin rằng mọi thứ là chuyển động liền mạch để có thể hưởng thụ bộ phim một cách chân thực nhất.

Ở ví dụ một, người nhìn thấy vòng tròn lửa là anh ta bị đánh lừa bởi ảo giác. Ở ví dụ hai, ta biết rõ chân tướng sự việc, biết rõ nguyên lý của chiếu phim điện ảnh, nhưng tình nguyện bị đánh lừa, cố tình tin vào ảo giác để tận hưởng một trải nghiệm thú vị. Đây là hai trạng thái: say ngủ trong giấc mơ và thức tỉnh TRONG giấc mơ. Điểm tiên quyết là phải có sự liền mạch, hoặc là phải có cảm giác về sự liền mạch, nếu không mọi thứ hoàn toàn vô nghĩa.

Trong quá trình thức tỉnh, ta sẽ dần dần phá bỏ ảo ảnh về sự liền mạch. Có thể ta sẽ dừng cuộn băng chiếu phim lại, để thấy rõ những bức ảnh đơn độc. Chúng ta có thể tự cắt đứt sự liền mạch bằng cách nhận ra rằng quá khứ không nhất thiết phải ảnh hưởng đến hiện tại. Ta không cần thiết phải dùng ký ức để định nghĩa ta hiện tại. Ngày hôm nay không nhất thiết phải mang theo toàn bộ tư tưởng của ngày hôm qua. Một phút hiện tại không nhất thiết phải mang theo cảm xúc của một phút trước. Cái ta đang trải nghiệm trước mắt không nhất thiết phải ảnh hưởng tới cảm xúc bên trong,…
Dần dần ta sẽ càng ngày càng nhìn rõ được mọi thứ hơn, càng ngày càng thấy sự hư ảo của bản ngã. Khi ta thấy rõ được các sự kiện là đứt đoạn không liền mạch, ta lại nhận ra rằng có một thứ liền mạch, thứ CHÂN CHÍNH liền mạch. Đó là gì? Là “cảm giác TA TỒN TẠI”. Nó chính là cái cuộn phim đó. Mọi hình ảnh được in trên bộ phim đó là tách biệt, là đứt đoạn, nhưng toàn bộ cuộn phim, bản chất của nó là liền mạch. Nó là liền mạch và cũng là NHẤT THỂ.