Nếu trong địa ngục tôi có thể giữ một lọn tóc của người
Tôi sẽ nghĩ rằng những vị thánh của thiên đường đang bị tra tấn.
-Rumi-
Tôi làm đúng như được bảo. Tôi lái xe hai mươi phút tới thành phố Iowa với chiếc xe đạp treo ở đuôi xe. Tôi đã tới đó lúc mười giờ hơn, vì thế tôi đỗ xe ở bãi cách khuôn viên vài dãy nhà và chuẩn bị xe đạp. Thành phố Iowa là một nơi rất tuyệt để đạp xe và thời tiết hôm nay hợp tác một cách đáng yêu. Mây đen đang cuộn tới và những tiếng sấm từ xa vọng lại ầm ì hứa hẹn những điều tốt đẹp đang tới.
Hôm nay là thứ bảy và khu khuôn viên thì yên tĩnh hơn khu thương mại, vì thế tôi phóng vụt qua giữa xung quanh những tòa nhà mà đã từng là khu của chính quyền tiểu bang trước khi bất ngờ chuyển nhượng cho Des Moine, trường đại học đã giành được tòa nhà và khu vực trung tâm. Có một vài sinh viên đang chợp mắt hoặc đọc sách trên cỏ, một vài trận bóng rổ đang diễn ra, nhưng bầu trời xám xịt và thời tiết sắp tới dường như giữ hầu hết mọi người trong nhà vì thế mà tôi có đường thông hè thoáng để khởi hành.
Sau một thời gian cẩn thận lướt dọc theo phố đi bộ của khu vực dân trí cao với chỉ suýt và chạm với một trường hợp trượt patin và một con chó mải đuổi theo đĩa ném, tôi để ý thấy rằng chỉ còn hai phút nữa là tới mười một giờ, nên tôi rẽ xuống con dốc kéo thẳng xuống thung lũng ven sông, nơi mà tôi gần như không có thời gian để giữ cho mình khô ráo, và men theo đường ven sông khoảng bốn trăm mét tới một cây cầu dành cho người đi bộ, nơi mà tôi đã phóng tới với tốc độ chóng mặt với vài cú cua trái và thắng gấp để có thể dừng lại tại đường hạ thủy tàu với bánh xe trước đã ngập xuống nước. Tôi đã ở nhà nổi và đồng hồ điểm mười một giờ.
“Vừa đúng giờ luôn,” Julie chỉ ra. “Sự đúng giờ là phép lịch sự của những vị vua.”
“Phép lịch sự của những vị vua là tên đệm của tôi,” tôi đáp lại.
“Anh đang nói dối.”
“Chỉ là do thiếu sót thôi. Tên đầy đủ của tôi là Jed Chủ-đề-niềm-hy-vọng-của-các-quốc-gia- với-các-thi-sĩ Phép-lịch-sự-của-những-vị-vua McKenna. Mẹ tôi nghĩ rằng đặt một cái tên tốt lành sẽ khiến tôi khôn lớn nên người.”
“Và nó có thành sự thật không?”
“Vẫn còn quá sớm để nói.”
“Anh rất không nên nói dối với tôi, anh biết đấy.”
“Tôi sẽ không bao giờ nói dối với cô.”
“Thật sao?”
“Không, không thật.”
“Vậy anh sẽ nói dối tôi sao?”
“Cô đang nhảy múa bên bờ rìa của một chủ đề thú vị đấy.”
“Ồ? Vậy làm thế nào để tôi có thể đi thẳng vào vấn đề…?”
“Cứ phóng tới câu hỏi cực điểm đi. Thay vì cứ ngồi hỏi xem liệu tôi có nói láo với cô không hay tôi có ăn cắp công thức món cherry đốt rượu của cô không…”
“Liệu anh có giết tôi không?”
“Chính xác.”
“Okay, liệu anh? Có giết tôi ?”
“Chắc chắn rồi.”
“Trong những trường hợp nào?”
“Trong bất cứ trường hợp nào chỉ ra rằng tôi cần phải giết cô, tất nhiên rồi. Nhưng cô có thấy? Nhưng ở đây chúng ta có hơi lạc đề sang thuyết chánh nghiệp khi mà chúng ta chưa hề giới thiệu một cách chuẩn mực…Ô, cô là Julie.”
“Vâng.”
“Chúng ta đã gặp nhau ở ngôi nhà.”
“Vâng.”
“Tôi đã thấy cô ở đó một vài lần.”
“Tôi đã ở đó năm hay sáu lần, hai lần trong một ngày.”
“Sonaya có bắt cô làm việc không?”
“Ồ có. Một ngày nọ chúng tôi đã xé tung căn bếp và dọn từ trên xuống dưới sàn nhà. Ngày khác chúng tôi ở trong phòng trồng cây chậu dưới tầng hầm để ươm mầm cây con.”
“Điều đó rất là thú vị.”
“Có đúng không?”
“Đúng. Tôi đã không biết rằng chúng ta có một phòng trồng cây chậu. Tôi sẽ phải đi xem nó mới được.”
“Thật sao?”
“Không, không thật. Tôi lại đang nói dối đấy.”
“Anh làm thế rất nhiều đấy.”
“Tôi chỉ muốn xả ra cho nhẹ nhõm trước khi bắt đầu phỏng vấn.”
“Vậy thì anh không hề đúng giờ như anh nghĩ bởi vì cuộc phỏng vấn đã bắt đầu từ hơn hai mươi câu thoại lanh lợi trước đó rồi.”
“Ồ.”
Nhà nổi này là một căn cabin bằng đá đã lâu không được sử dụng nằm giữa con đường ven sông và dòng sông. Ở mặt giáp với sông của công trình là một mái hiên và một con dốc bê tông hướng xuống sông. Căn nhà nổi này đã bị khóa và bỏ trống trong nhiều năm và đang dần xuống cấp, nhưng nó là một trong ba địa điểm tuyệt nhất để ngắm nhìn một cơn giông bão ở thành phố Iowa.
Julie rất xinh – cao và gầy, với mái tóc dài màu nâu nhạt, và một phong thái thư thả mà tôi chắc chắn rằng cô ấy đã chiếm được sự thân cận của những người được phỏng vấn mà không cảnh giác. Cô ấy hỏi xem liệu có thể gọi tôi bằng Jed và tôi đồng ý. Cô ấy cài một microphone nhỏ ở trên áo của tôi và kết nối với một máy cát-xét thu âm mà tôi sẽ phải mang ở trong túi của tôi. Trong suốt quá trình phỏng vấn Julie sẽ rướn người về phía tôi và nói vào cổ tôi mỗi khi cô ấy đưa ra câu hỏi.
Tôi dắt xe đạp vào dưới mái hiên và dựng nó vào tường nhà. Tôi ra dấu cho Julie ngồi xuống tường bao lan can dưới hiên và tôi ngồi cạnh cô ấy.
“Vậy, cô đã làm gì ở ngôi nhà?”
“Nói chuyện với những người khác về anh.”
“Có học được điều gì thú vị không?”
“Sonaya đã chia sẻ những giai thoại hấp dẫn.”
“Sonaya là một người nói dối mãn tính. Tôi e rằng tôi không thể tôn trọng bản năng nhà báo của cô nếu như cô đã không thể nhìn ra điều đó.”
“Sonaya sẽ không thể nào nói một lời nói dối cũng giống như tôi không thể uống cạn dòng sông này.”
“Thực ra thì, cô ấy có thể đấy. Thực tế, tôi cá là cô ấy cũng có thể giết cô nữa. Có một câu chuyện về Đấng Krishna và những cô vợ hoặc thiếp của anh ta hoặc là gì đấy….”
“Nghe có vẻ như anh không hề thực sự biết rõ ràng câu chuyện.”
“Well, tôi không phải là một người Hindu và tôi cũng không sử dụng truyện ngụ ngôn nhiều vậy nên cô sẽ phải cố chịu đựng tôi. Krishna có một cơn đau đầu và cách duy nhất để giảm bớt cơn đau là dùng lực vào đầu vậy nên anh ta đã yêu cầu những người phụ nữ tận tâm nhất với mình đứng lên đầu của mình để giảm đau, nhưng họ đã rất sốc trước ý tưởng đó. Họ nghĩ rằng đây là một bài thử và nếu chân của họ mà chạm vào đầu Đấng Krishna thì họ sẽ bị đày đọa vĩnh hằng dưới địa ngục, vì thế tất cả mọi người đều khước từ anh ta trừ một người cuối cùng, tên cô ấy có thể là Radha hoặc không phải. Nếu cô sử dụng đoạn này cho tài liệu phỏng vấn, tôi hy vọng cô sẽ kiểm tra lại tính chính xác của nó trước, để giữ hình tượng của tôi tốt đẹp, hoặc ít nhất cũng đừng để cho tôi xúc phạm cả tỷ người Hindu.”
“Độc giả của tôi là một con số nào đó dưới một tỷ.”
“Và rồi Radha đồng ý làm và tất cả những phụ nữ khác đã sốc khi nghĩ rằng Radha quá độc ác đến mức chạm chân mình lên đầu của Đấng, điều đó có thể là tội lỗi đau buồn nhất.”
“Và?”
“Và Radha đơn giản nói với họ rằng để mang lại được cho Đấng một khoảnh khắc thoải mái thì có bị đọa đày dưới địa ngục vĩnh hằng cô cũng vui lòng.”
“Ồ.. chết tiệt.”
“Đúng vậy.”
“Vậy Sonaya…?”
“Sự tận tâm hoàn hảo.”
“Đó là thứ tuyệt đẹp nhất mà tôi từng được nghe.”
“Đúng. Đó là thứ mà tôi đang phải chịu đựng.”
“Ý của anh là, anh đang nói là…? Dành cho anh?”
“Whoa, không. Là Krishna. Tất cả đều là về Krishna. Cô ấy có thể sẽ moi ruột tôi như một con cá nếu như cô ấy nghĩ rằng điều đó sẽ làm Krishna vui thích.”
“Vớ vẩn. Tôi sẽ không in đoạn đó.”
“Cảm ơn.”
Cơn giông hiện đã tới trên đầu chúng tôi nhưng mưa vẫn chưa bắt đầu. Ánh chớp có thể nhìn thấy được ở phía bên trái chúng tôi và sấm dường như đang nổ vang ngay thẳng phía trên đầu chúng tôi. Và rồi, khi chúng tôi quan sát, một tấm màn nước trút theo dòng sông xuống về phía chúng tôi và chỉ một giây sau chúng tôi đã chìm trong cơn mưa rào, và có thể nhìn sang bên phải theo hướng mưa hắt ra ngoài. Hai địa điểm đẹp để ngắm nhìn giông bão khác trong thị trấn đều nằm ở vị trí cao hơn nhiều và cho tầm nhìn rộng lớn hơn, nhưng việc ẩn thân vào một nơi ấm áp và khô ráo ở hiên căn nhà nổi hướng nhìn ra sông với một quý cô trẻ dễ thương thật sự rất là thiên đường.
“Tôi đã nói chuyện với một vài học sinh của anh,” Julie nói.
“Tôi cho rằng họ đã đều nói về tôi với những từ ngữ chói sáng nhất.”
“Thực sự họ đúng là đã như vậy, mặc dù có một vài người thậm chí còn chưa từng nói chuyện với anh.”
“Đúng… Tôi không giả vờ là mình hiểu hết những gì đang diễn ra ở đó. Người ta đến đó với lý do riêng của họ. Tôi biết rằng mọi thứ đều diễn ra chính xác như nó nên là như vậy, tôi chỉ không hiểu như thế nào, và tại sao.”
Cô ấy tham khảo cuốn sổ ghi chép của mình và nảy tới câu hỏi tiếp theo, nó giống như một tàu phá băng. “Khoảnh khắc đáng xẩu hổ nhất trong sự nghiệp làm thầy của anh là gì? Hay anh có khoảnh khắc nào như vậy không?”
“Well, tôi từng gặp một người mà hoàn toàn mặc kẹt trong vũng bùn. Hoàn toàn xa cách với những điều thú vị, chỉ lăn lộn trong những chi tiết của cuộc sống anh ta. Những vấn đề gia đình, những vấn đề tiền bạc, những vấn đề sức khỏe, vân vân. Không thể thoát ra khỏi nó, không thể vượt lên khỏi nó. Tôi đã muốn khích lệ anh ta cố gắng nhìn một cách tổng quát rộng hơn, một bối cảnh lớn hơn mà anh ta có thể nhìn thấy sự tồn tại của mình từ đó, vì vậy tôi bảo anh ta giả vờ như mình mới phát hiện ra rằng mình sẽ phải chết ngày mai, và nhìn mọi vấn đề dưới ánh sáng đó.”
“Điều đó nghe có vẻ rất hữu hiệu. Tôi có thể thấy điều này sẽ thay đổi những mối quan ngại ngày qua ngày của một người trở thành một quan điểm sống như thế nào.”
“Đúng vậy,” tôi đáp lại khá ngượng ngùng, “và Billy Jack cũng thấy thế.”
Cô ấy bật cười. “Thật sao? Anh lấy những câu đó từ bộ phim Billy Jack?”
“Ừ. Tôi đã xem bộ phim khi tôi khoảng mười tuổi, và cái vụ nếu ngày mai ta phải chết đi có thể là tri kiến rung động sâu sắc đầu tiên của tôi. Ý tôi là, lời khuyên đó chẳng có gì sai cả, nhưng tôi đã hối hận ngay khi vừa thốt ra nó. Tôi e rằng tôi sẽ bị bóc phốt rằng mình chỉ là một gã lừa gạt đi xung quanh nói lại những lời trí tuệ từ những bộ phim kung fu.”
“Vậy tri kiến rung động sâu sắc thứ hai của anh là gì?”
“Tôi không biết, rất có thể là thể là cogito – cogito ergo sum (Nd: Tôi tư duy, nên tôi tồn tại.) Tôi đã dành rất nhiều thời gian với thứ đó, nhiều năm, thật sự đấy. Nếu một cái cây đổ trong rừng và tất cả những thứ đại loại thế.”
“Tất cả những thứ gì? Ý anh là công án Thiền tông? Nếu một cái cây đổ trong rừng nhưng không có ai ở gần đó để nghe, liệu nó có tạo ra âm thanh?”
“Chính là câu đó.”
“Câu đó thì có liên quan gì tới ‘Tôi tư duy, nên tôi tồn tại.’?”
“Well, về cơ bản thì cả hai đều là cùng một thứ theo thuyết duy ngã. Câu cái cây đổ trong rừng không phải là một công án vì nó có một câu trả lời rất xác định rồi…”
“Đó là?”
“Có.”
“Ồ! Well, tôi chắc chắn rằng hàng trăm thế hệ những nhà tư tưởng vĩ đại nhất của chúng ta sẽ biết ơn…”
Tôi bật cười. “Câu trả lời là có bởi vì trong chính câu hỏi đã nói như thế. Câu hỏi được lập ra dựa trên giả định rằng cái cây và khu rừng có tồn tại mà không được nhìn thấy, vậy tự nhiên sẽ kéo theo rằng âm thanh cũng có tồn tại dù không được nghe thấy.”
“Nghe có vẻ giống như anh đã tìm ra được lỗ hổng trong câu hỏi hơn.”
“Giống như là một lỗ giun tới một câu hỏi sâu hơn ấy. Chúng ta có thể biết chắc chắn điều gì? Đó mới là câu hỏi thực thụ. Và cogito thực sự là ý đó. Thuyết duy ngã là vậy đó. Đây không phải là lý thuyết. Đây không phải là tín ngưỡng hay niềm tin. Đây là sự thật cơ bản của sự tồn tại. Tất cả những điều này là nhắm tới tìm ra chính xác cái gì mà ta biết một cách chắc chắn, đối nghịch với tất cả những cái còn lại. Thực sự kinh ngạc rằng một điều rõ ràng tới mức chói lọi và không thể chối cãi lại bị phớt lờ bởi khoa học và triết học và tôn giáo trên thế giới.”
“Và điều đó là?”
“Là chúng ta không biết một điều gì cả – không thể biết bất cứ điều gì.”
“Anh có thể cắt nghĩa từ ‘bất cứ điều gì’ không?”
“Thuyết duy ngã được định nghĩa như là một niềm tin rằng điều duy nhất mà cô có thể biết một cách chắc chắn là cô tồn tại, và không thể có tri thức chân chính nào khác. Nhưng, như tôi đã nói, nó không phải thực sự là một niềm tin. Nó chỉ là đúng như vậy mà thôi.”
“Vậy là tôi biết tôi đang ngồi ở đây, nhưng…”
“Không. Cô biết rằng cô tồn tại. Cơ thể, hành tinh, không gian, thời gian, con người, mọi thứ khác được chấp nhận trên niềm tin.”
“Vậy không phải là tôi đang ngồi ở đây…”
“Không, cô cũng không biết điều đó. Nó không có ý nói rằng những thứ có vẻ như đang hiện hữu là không tồn tại, chỉ là nó không thể chứng thực. Cô có thể nói rằng nó rất giống như cô đang ngồi ở đây, nhưng điều đó cũng vẫn không đúng. Không có điểm giống như riêng nào trong nhận thức của cô về thực tại có bất cứ cơ sở nào trong thực tại.”
“Chết tiệt, nó khá là quái đản. Anh không phải là loại thầy tâm linh nói về trạng thái ý thức cao hơn hoặc trạng thái tình yêu sâu sắc hơn, tôi đã nhìn ra rồi.”
“Không. Tôi không đi tới đó. Tôi giống như một người hướng về sự thật hơn. Tạp chí của cô không thường nói về thứ này sao?”
“Không, chúng tôi thường viết về những bậc thầy đã thăng lên và những thực thể được kết nối thông linh và những nhà tiên tri và yoga và những thứ đại loại thế.”
“Và tantra.”
“Ồ vâng,” cô ấy cười. “Tantra làm tạp chí bán chạy.”
“Well, chúng ta đã đề cập đến chánh nghiệp, thuyết duy ngã, bhakti yoga kiểu của Sonaya, và Billy Jack,” tôi nói, nhưng tôi đã bị ngắt lời khi tia chớp ầm ầm xuyên từ khoảng trời phía trên căn nhà cho tới ngang qua dòng sông và cơn mưa đã rất đỗi nặng hạt bất chợt dày gấp đôi trong khoảnh khắc. Những giọt mưa rơi lộp độp đã khiến con sông vốn đỗi lừ đừ trở nên huyên náo, rất hòa hợp với bầu trời đang thịnh nộ. Chúng tôi ngừng nói chuyện một lát để thưởng thức màn diễn này.
“Cái gì tiếp?” tôi hỏi khi cơn giông tố đã lắng xuống một chút.
“Okay,” cô ấy nói, tham khảo cuốn sổ ghi chú và rồi rướn tới gần micro ở cổ áo của tôi để nói. “Anh đã giác ngộ nhưng rõ ràng là anh vẫn có một bản ngã. Đó có phải là một mâu thuẫn không? Chẳng phải bản ngã cần phải được hủy diệt để đắc được niết bàn sao?”
“Ôooo,” tôi lầm bầm tán dương. “Câu hỏi hay. Cả hai đều đúng. Phải, tôi có một bản ngã và nó trông giống như cái mà tôi đã vứt bỏ để, như cô nói, đắc được niết bàn. Nhưng khi tôi quay trở lại với sự giác ngộ hoàn toàn và mọi thứ, tôi cần phải có thứ gì đó để mặc vào. Tôi nhìn xung quanh và thấy có cái bản ngã bị vứt bỏ nằm ở một chồng áo trên sàn nhà nên tôi chui lại vào trong nó và rồi tôi ở đây.”
Đây là một điều mà rất nhiều học sinh và những người tìm kiếm tâm linh băn khoăn trăn trở và thực sự không thể có câu trả lời thỏa mãn ngoại trừ nói rằng ‘Hãy tự mình đến và thấy’. Ramana Maharshi đề cập tới điểm này bằng cách nói: “Cái ‘Ta’ rời bỏ ảo tưởng về ‘Ta’ nhưng vẫn duy trì là ‘Ta’. Đó là nghịch lý của sự chứng ngộ Chân Ngã. Người chứng ngộ không thấy có bất cứ điều gì mâu thuẫn trong đó.” Tuy vậy, kẻ không chứng ngộ lại có thấy mâu thuẫn, nhưng, thẳng thắn mà nói, kẻ không chứng ngộ thấy rất nhiều thứ mà chúng không có thực.
Tôi tiếp tục trả lời câu hỏi của Julie.
“Rất có thể cô đã nghe câu ‘Trước khi giác ngộ, núi là núi, trong khi giác ngộ, núi không phải núi, sau khi giác ngộ núi lại là núi.’ Thì nó giống như vậy đó. Trước khi giác ngộ tôi đã tin rằng bản ngã của tôi là tôi, và rồi giác ngộ tới và không còn bản ngã nữa, chỉ có thực tại cơ sở nội hàm. Và giờ đây sau khi giác ngộ, cái bản ngã này có thể không thoải mái hay không hợp một chút tại một số thời điểm, nhưng nó là tất cả những gì tôi có. Ý tưởng rằng bản ngã của cô bị phá hủy trong quá trình giác ngộ là đại khái đúng, nhưng chưa hoàn chỉnh. Trước khi giác ngộ, cô là một con người trong thế gian, giống như tất cả mọi người cô thấy. Trong khi giác ngộ, cô nhận ra rằng con người mà cô nghĩ mình là chỉ là một nhân vật trong một vở kịch, và thế gian nơi cô ở chỉ là một sân khấu, vì thế cô đi qua một quá trình phân giải căn cơ cấu trúc của nhân vật của mình để nhìn xem khi mà nó biến mất thì cái gì sẽ còn tại. Kết quả không phải là một cái ngã giác ngộ hay chân ngã, mà nó là vô ngã. Khi tất cả kết thúc, sẽ lại là lúc làm một con người trên thế gian lần nữa, có nghĩa là chui lại vào bộ phục trang và trở lại sân khấu.”
“Nhưng bây giờ anh biết…”
“Chắc chắn rồi, bởi vì bây giờ cô sẽ ở vị trí khán giả, xem drama này. Tôi sẽ không bao giờ có thể nhầm lẫn vở kịch là thực tại nữa, hay nhầm rằng nhân vật là trạng thái thực của mình. Thật vui là tôi không bao giờ biết nhân vật của tôi sẽ làm gì hay nói gì cho đến khi anh ta làm hay nói ra, cho nên toàn bộ mọi thứ vẫn giữ sự được sự thú vị.”
“Dường như vẫn còn rất nhiều mâu thuẫn. Đầu tiên, chúng ta không thể biết bất cứ điều gì…”
“Tất cả đều là mâu thuẫn. Whitman nói, ‘Tôi có tự mâu thuẫn với chính mình? Rất là tự mâu thuẫn luôn. Tôi rộng lớn, tôi chứa đựng vô hạn.’ Ông ấy đã nói về những vấn đề cố hữu của việc thảo luận về chủ đề này. Theo như việc ta không có khả năng biết bất cứ thứ gì, đó mới chỉ là một điểm bắt đầu của sự truy vấn, cũng giống như việc kiểm tra lại động cơ của cô trước khi bắt đầu một chuyến đi dài. Nếu cô bước trên một hành trình khám phá bản thân, cô sẽ muốn bắt đầu bằng câu hỏi ‘Okay, có sự thật nào mà tôi biết? Cái gì là chắc chắn tuyệt đối?’ Và cogito là vậy đó. Tôi ước chúng ta có thể thắp lên một ngọn lửa.”
“Hả? Lửa?”
“Ừ. Ngay tại sân hiên này. Một ngọn lửa trại nhỏ, một chai rượu vang, cơn giông bão này. Nó thực sự là một khoảnh khắc say mê. Tôi cảm thấy rằng chúng ta đang lãng phí nó bởi cuộc trò chuyện này.”
Và rồi chúng tôi ngồi yên lặng ngắm nhìn cơn giông bão một lát. Julie là một người ngắm bão giỏi. Bạn có thể nói một người ngắm bão giỏi bởi vì họ may mắn. Không cần phải cố ý nỗ lực, họ luôn nhìn vào đúng nơi đúng thời điểm. Họ không cần phải giật đầu quay lại và nói ‘Ồ tôi vừa bỏ lỡ mất tia chớp cực đẹp vừa rồi.’, bởi vì họ đã nhìn vào nơi đó ngay khi nó xảy ra. Jane Roberts đã nói rằng những phép màu là sự tự nhiên không bị cản trở, đó là một cách nói khác khá hay của việc nếu bạn buông tay khỏi bánh lái, con thuyền sẽ tự chỉ đạo và làm việc một cách tốt hơn vô số lần bạn có thể làm. Julie dường như có khả năng thư giãn trong khoảnh khắc hiện tại và để cho vũ trụ chèo lái.
Nếu như có một bí mật cho sự hạnh phúc trong cuộc sống, tôi sẽ cho là điều đó.