Vậy nên các quý vị phải suy nghĩ về toàn bộ thế giới phù du này:
một ngôi sao lúc bình minh, một món trang sức trong một dòng suối; một tia chớp trong đám mây mùa hạ, một ngọn đèn chập chờn, một bóng ma và một giấc mơ.
– Đức Phật –
Đó là một tối thứ Năm, giờ vàng, hầu hết mọi người trong băng nhóm xuống phòng TV ở tầng hầm để xem chuỗi những chương trình hay nhất tuần. Tôi thích xem sitcom hoặc drama khi kịch bản thú vị và có gì đó tươi mới, vì thế tôi lặng lẽ chuồn xuống cuối căn phòng và ngồi xuống. Một vài người nhìn thấy tôi vào và định phản ứng nhưng tôi đã vẫy tay ra hiệu và họ đã hiểu ý.
Khi thảo luận đến khẩu vị cá nhân của những thứ như đồ ăn hoặc âm nhạc hoặc TV hoặc phim ảnh hoặc những thứ đại loại như thế, tôi sẽ không bao giờ có ý bộc lộ rằng khẩu vị của tôi có bất cứ gì đó cao cấp. Tôi ít khi đánh giá cao một thứ gì đó, nhưng chuyện đó gần như không có gì liên quan tới lĩnh vực giác ngộ. Với TV, phim ảnh và tiểu thuyết, tôi không hề xa lánh thể loại kinh dị hay bạo lực. Tôi cũng rơi lệ trước những chỗ cảm động, hoặc bật cười với những thứ hài hước. Việc cố gắng tin tưởng vào một thứ gì đó là đúng có vẻ khó xảy đến với tôi hơn hầu hết mọi người, không phải theo nghĩa thông thường mà là theo nghĩa rằng tôi không thể đồng cảm với cảnh ngộ của các nhân vật. Điều này cũng đúng trong đời “thực”. Tôi thấy mọi người đang hoàn thành vai của họ và “diễn” như “bản thân họ” và tôi thường quên mất rằng họ thực sự đồng hóa với nhân vật và cảnh ngộ của nhân vật của họ.
Có vài lời xì xào và thông tin về sự hiện diện của tôi đã truyền ra xung quanh. Một vài cái đầu quay lại, họ mỉm cười. Tôi không thường xuống đây, tôi không thường hòa nhập với mọi người nhiều lắm, nhưng tối nay tôi muốn xuống xem một thứ gì đó cùng mọi người. Tôi có chút lo ngại rằng sự hiện diện của tôi sẽ làm nhóm bị phân tâm khỏi việc xem TV, nhưng chẳng có gì sai khi làm cho họ có một chút không thoải mái từ trước tới nay. Có thể nó sẽ giúp cho họ đánh giá lại quan điểm của riêng họ về những chương trình họ đang xem. Có thể sự hiện diện của tôi sẽ giúp họ tự ý thức bản thân để cho họ quan sát thấy rằng họ đang quan sát những màn diễn kịch tính, điều đó có thể trở thành một động lực thúc đẩy họ trở thành những người quan sát tách biệt khỏi chính màn diễn kịch tính của họ.
Hoặc có thể là tất cả chúng tôi chỉ đang thư giãn tận hưởng trước màn ảnh TV.
***
Tôi không phải là một người thích giao du với người khác. Tôi không hiểu mọi người và tôi không đồng hóa với họ. Tôi không đồng hóa với trạng thái của bản thân là một người đàn ông hay một con người hay một nhân loại. Tôi có một quan điểm riêng biệt rằng cuộc sống chỉ như một sân khấu drama, và tôi thấy một sự huyền bí vô tận khi một ai đó thực sự đồng hóa với vai diễn của họ. Tôi quan sát đời sống của mình với sự tách biệt một cách thích thú. Tôi có thể làm điều này điều nọ – hoàn thành vai diễn của mình – nhưng tôi gần như luôn an tọa tại một nơi nào đó bên ngoài, quan sát tất cả, không hề được chuẩn bị trước cho điều tiếp theo mình sẽ làm cũng giống như bất cứ một ai khác. Làm một người quan sát tách biệt là ở gần hơn tới thực tại của tôi, và tôi thấy thật khó tin khi mọi người không hề giống như vậy – họ vào vai của mình và diễn cái cuộc sống này như thể nó là thực. Đôi khi tôi nghĩ rằng nếu mình túm lấy vai và lắc họ hoặc tát họ sẽ khiến họ bay ra khỏi nhân vật của họ. Không thực sự như vậy, nhưng cũng đại loại như vậy.
Tôi quan sát mình làm một gã-thông-thái và tôi không thể tin rằng họ thực sự lại ngã vào tròng. Tôi không thể tin rằng mọi người đều không thấy điều hiển nhiên này. Chân lý không cần phải được tìm kiếm vì nó chưa bao giờ bị mất đi. Nó không phải ở cuối một con đường nào đó và chờ đợi được khám phá ra. Nó không phải kết quả của việc tu tập hay phát triển hay học tập. Chân lý ở mọi lúc mọi nơi – chưa bao giờ vắng bóng, chưa bao giờ xa cách. Chân lý không phải là thứ quỷ quyệt, nó là thứ đơn giản nhất tồn tại. Thực sự thì chân lý là thứ không thể được giản lược hơn. Sở hữu một năng lực làm cho không nhìn thấy chân lý, và đó là thứ kinh ngạc nhất mà tôi từng thấy. Thực sự, chính tôi cũng sẽ không thể tin được điều đó lại khả thi nếu không phải bản thân tôi cũng đã bị như vậy trong hơn ba mươi năm.
Tôi nhìn lại cuộc đời mình trước trước khi giác ngộ và thấy nó giống như một trạng thái say ngủ mà tôi có thể tự đánh thức bản thân, và tôi nghĩ về mọi người tôi thấy đều đang ở trong cùng trạng thái như vậy, như những người mộng du đang đi mộng du và nói mộng du xuyên suốt cuộc sống. Cách nhìn này không phải là của riêng tôi – bất cứ ai thức tỉnh cũng đều nói như vậy. Tôi thấy vai diễn của mình là một người tỏa một ánh sáng tới những tâm trí đang say ngủ, và nếu họ muốn đấu tranh để thoát khỏi trạng thái ngủ mơ, vậy thì tôi có thể là một sự trợ giúp.
Tôi thấy vai diễn của mình không phải là giải cứu hay cứu rỗi bất cứ một ai cũng giống như một người thông thường không hề cảm thấy bức thiết phải giải cứu một người khỏi việc say ngủ hoặc mơ mộng. Tôi không cho rằng mọi người là nạn nhân hay bệnh nhân hay có bất cứ điều gì khiếm khuyết, họ chỉ là ngủ say mà thôi. Một số người sẽ tỉnh dậy khỏi trạng thái ngủ mơ và tôi có thể đóng một vai trò trong việc đó, hoặc tôi có thể có giúp đỡ đôi chút với một người nào đó một khi họ thức tỉnh. Tôi là một người gác cổng. Tôi hò hét qua cánh cổng và những người nghe thấy tôi sẽ nhận được một cảm giác phương hướng và những người đi xuyên qua cổng sẽ gặp một người bạn chào đón mình.
***
Những chương trình tối nay khá hay; rất nhiều hài kịch và một giờ đồng hồ drama. Nó đã là gần cuối mùa vì thế những bộ phim hài kịch cố gắng làm chúng tôi yêu quý chúng hơn, và bộ drama thì đang xây dựng một cái kết đầy nghi vấn, tất cả nỗ lực vì muốn vẫn là chương trình ưa thích của chúng tôi trong mùa sau. Và rồi tôi sớm cảm thấy khó chịu khi cứ ngồi ườn trong tầng hầm xem những thứ tiêu khiển trên TV khi mà bên ngoài là một đêm mùa xuân tuyệt đẹp đã lâu lắm rồi mới có đang chờ ở ngoài, vì thế tôi bước lên cầu thang, nhặt lấy một cuốn sách của Satyam Nadeen và đi ra ngồi ghế băng ngoài trời phía trước ngôi nhà để đọc.
Vừa đọc vừa đu đưa băng ghế, tâm trí tôi dần đi lạc khỏi những hàng chữ trên trang sách để đi tới số lượng những người có vẻ như đang ở đây trong mấy ngày này. Họ tới đây để nhằm mục đích gì? Có một vài người, tôi biết, tới đây bốn hoặc năm lần cho những lần hẹn gặp mặt với tôi. Nơi này đã phát triển thành một thứ gì đó và tôi không biết nó là gì. Tôi đã khá buồn cười khi nghĩ rằng chúng tôi có thể sẽ phải xây nhà tầng, và tự nhắc nhở bản thân rằng mình không được to tiếng nói đùa về việc xây nhà tầng với họ, nếu không thì chỉ vài tuần sau đó khi tôi nhìn ra ngoài cửa sổ thì tôi sẽ thấy những căn nhà tầng đã được xây xong ở đây thật. Trong những giấc mơ nó là như vậy, tư tưởng trở thành những thứ thực tế trước cả khi nó được suy nghĩ.
Tôi cảm thấy rằng có vẻ như mọi người đến đây vì họ nghĩ rằng họ sẽ được lợi ích gì đó chỉ từ việc ở gần tôi. Tôi không quan tâm đến chuyện mọi việc sẽ phát triển ra sao xung quanh những ý tưởng như vậy. Tôi có thể thấy nơi mà người ta muốn hành động phụng sự quên bản thân, vậy nên họ có thể tới đây, ủng hộ một phần mười thu nhập cho ngôi nhà, lao động cho bất kỳ lý tưởng nào mà họ nghĩ rằng ngôi nhà này đại diện, mang quà cáp đến, tất cả vì hy vọng – về cái gì? Tích công đức? Đốt cháy nghiệp quả? Trưng bày tình yêu vô điều kiện chỉ vì mình thích như vậy? Tôi thực sự không hiểu gì cả.
Tất nhiên, có một vài người ở đây chủ yếu vì Sonaya. Cô ấy không giảng dạy và thậm chí không hề nói nhiều hơn những cuộc thoại thông thường trong chuyện giải quyết công việc trong nhà, tuy nhiên cô ấy sở hữu một phẩm chất mà tất cả mọi người đều tìm kiếm – sự bình thản hoàn hảo. Mọi người đến đây dường như đều thích thú với chuyện làm việc cho cô ấy, như thể là họ đều muốn cống hiến bản thân mình nhưng trước đây không thể tìm được một khuôn khổ đúng đắn để dấn thân vào. Sonaya kết hợp cả hai thuộc tính là lòng vị tha và vô nguyên nhân, cho phép người ta cống hiến bản thân mình không phải cho lợi ích của học thuyết giáo lý hay một tổ chức nào, mà chỉ là để cho đi. Tôi có thể thấy nơi mà mọi người muốn làm điều đó và tôi có thể thấy nơi mà khó có thể tìm thấy một phương tiện cho ham muốn như vậy. Ở Sonaya họ nhìn thấy lòng vị tha hoàn hảo – thanh nhã, cân bằng, đúng đắn chuẩn chỉ – và nó mang đến cho họ một minh họa rạng rỡ về nơi mà con đường phụng sự vị tha dẫn tới.
Rất là thú vị, phương hướng mà ngôi nhà trang trại này đang nhắm tới, cái thứ mà nó đang phát triển thành, dù thứ đó có là gì đi chăng nữa. Tôi sẽ phải nghĩ về điều này nhiều hơn nữa.
Hoặc không.
Thực tế là mọi thứ đều diễn ra một cách hoàn toàn ổn mà không cần tôi nhúng mũi vào. Một sự thật khác nữa là tôi không hề quan tâm ai tới và tại sao họ tới. Đây là một nơi tốt lành và nó có cảm giác tốt lành và điều đó chưa từng thay đổi. Tôi nhận thấy chúng tôi không hề tổ chức tiệc tùng ban đêm với bia keg. Tôi không thấy có ai khỏa thân chạy xung quanh hoặc hiến tế những con sóc. Tôi không nghĩ rằng nơi này sẽ trở thành một hội nhóm ở cùng nhau và chia sẻ tài sản và trách nhiệm, và tôi khá là chắc Sonaya sẽ không để chuyện đó xảy ra.
Annie chạy tới và cuộn vào lòng tôi. Con bé nhét ngón tay cái vào miệng và ngủ ngay tức thì. Tôi không thể tiếp tục đọc khi có con bé ở đây nên tôi đã đặt cuốn sách xuống và tận hưởng buổi tối. Một bài thơ của Ryokan tới trong tâm trí tôi:
Quá biếng nhác để mà tham vọng,
Tôi để mặc thế gian tự lo liệu cho chính nó,
Trong túi có đủ gạo cho mười ngày;
một bó củi để đốt bếp lò,
Tại sao phải lảm nhảm về ảo tưởng và giác ngộ?
Lắng nghe tiếng mưa rơi trên mái nhà trong đêm,
Tôi ngồi thoải mãi, duỗi thẳng đôi chân.
Một trong những bài tôi ưa thích.