Tôi không chắc mình đang mơ hay đang hồi tưởng lại, liệu tôi đã sống cuộc đời của mình hay đã mơ ra nó. Cũng như những giấc mơ, ký ức khiến tôi nhận thức sâu sắc về sự hư ảo, sự phù du của thế giới, một hình ảnh thoáng qua trong dòng nước chuyển động.
–Eugene Ionesco
HÃY GIẢ TƯỞNG RẰNG BẠN đang quan sát vũ trụ trên TV. Bạn có vô hạn kênh. Bạn có thể xem bất cứ điều gì bạn muốn, nhưng bản ngã chưa được phát minh nên bạn chỉ có các kênh về tự nhiên. Bạn có một chiếc điều khiển từ xa đa năng và bạn là người làm chủ tất cả những gì bạn quan sát. Bạn có thể xem bất cứ thứ gì ở bất cứ đâu bất cứ lúc nào, vậy bạn sẽ chọn gì? Nước chảy? Cỏ mọc? Hành tinh quay? Linh dương ăn và bị ăn? Những đàn cá đang lao tới? Thế còn sông tạo đá, gió tạo núi thì sao? Thế còn sự ra đời của đại dương, các ngôi sao hay hươu cao cổ thì sao? Bất cứ điều gì bạn muốn, bất cứ điều gì bạn có thể nghĩ ra.
Bạn thấy điều này sẽ đi đến đâu, phải không? Bạn thực ra không có vô hạn kênh, bạn chỉ có một kênh, và nó chán kinh khủng đến mức bạn phát điên, không phải sau vài tỷ năm mà là khoảng ba mươi phút. Đó là khoảng thời gian bạn có thể bắt đầu trở nên điên cuồng một cách nghiêm túc. Và bạn không thể tắt Universe-TV để đọc sách hay ra ngoài chơi vì UTV là tất cả những gì có ở đó. Chỉ có vẻ bề ngoài và toàn bộ phạm vi của hình tướng đều nhàm chán như nhau. Bạn có cả vũ trụ để làm bạn vui, nhưng vũ trụ đơn giản là không gây cười, đó là một vấn đề bởi vì toàn bộ mục đích tồn tại của nó chỉ là để làm bạn vui. Nó không phục vụ mục đích nào khác. Tánh nhận thức cần phải nhận thức được cái gì đó; một cái gì đó không nhàm chán. Sẽ không có tánh nhận thức nếu không có hình tướng, nhưng không phải bất kỳ hình tướng nào cũng có tác dụng. Liệu nó có giúp ích cho bạn không? Bạn có thể xem một kênh thiên nhiên không tường thuật, không chỉnh sửa, không tính điểm trong bao lâu? Bạn sẽ biến thành một tên ngốc chảy nước dãi trước bữa trưa. Sự nhàm chán là vấn đề mà vũ trụ tồn tại để giải quyết, nhưng vũ trụ hoạt động hoàn hảo không giải quyết được vấn đề đó, và không có khả năng nào để cho sự bất hoàn hảo thêm gia vị vào.
Hãy nhớ rằng khi chúng ta sắp xếp điều này thì vũ trụ không thực sự tồn tại. Vũ trụ được đưa vào tồn tại mà không thực sự tồn tại giống như cách một giấc mơ được đưa vào tồn tại mà không thực sự tồn tại. Không có gì thực sự tồn tại ngoại trừ ý thức vô hạn, vô thuộc tính: Brahman.
Vì vậy, đó là tình hình. Thế giới bề ngoài thật nhàm chán, và có vẻ như nhàm chán không phải là vấn đề nhỏ. Đối với Brahman, đây thực sự là vấn đề nghiêm trọng nhất có thể xảy ra. Đó là một vấn đề không thể chấp nhận được. Vũ trụ, như nó vốn có, tồn tại, như nó tồn tại, như một liều thuốc giải độc cho sự buồn chán, nhưng nó là nhàm chán và không thể không nhàm chán. Một vũ trụ hoàn hảo như bộ máy đồng hồ, tồn tại chỉ để giải trí, không làm và không thể làm được vậy.
Trong khi chúng ta đang ở khu vực lân cận, hãy giải quyết vấn đề duy nhất của người xem. Có bao nhiêu Atman? Về số lượng người xem của trạng thái mơ trong trạng thái mơ, câu trả lời đúng sẽ tạo thành tri thức và do đó, nó là không thể biết được và chỉ là vấn đề phỏng đoán nhẹ. Ba khả năng tồn tại của số lượng những thực thể có tri giác riêng biệt (như chính bạn): một là chỉ có một (chỉ có bạn, điều này có vẻ khó xảy ra), hai là; có một nhóm chúng ta (có vẻ như vậy) và ba là; có vô tận (tại sao không?).
Đối với khả năng thứ ba, có vô tận Atman, tôi không thích coi vô cực là một con số, nhưng vì chúng ta đang nói về cái vô tận thực sự nên không có giới hạn thực tế nên chúng ta có thể tạo ra một ngoại lệ. Khả năng thứ ba này cũng rất hấp dẫn nếu bạn muốn giải thích trạng thái mơ như một ảnh ba chiều fractal (phân dạng) hoặc là một fractal có tính chất ba chiều hoặc một giả thuyết thông minh tuyệt vời nào khác nhưng không thể chứng minh được.
Khả năng hai và ba có lý và còn khả năng một thì không. Chúng ta không thể loại trừ nó, nhưng lý do duy nhất để tin rằng tôi là thực thể có tri giác duy nhất, là người nhìn duy nhất, là về mặt lý thuyết điều đó có thể xảy ra và do đó có cùng xác suất trên lý thuyết với khả năng hai và ba. Hãy ghi nhớ, không có câu trả lời cho bất kỳ điều này. Không ai biết bởi vì không có cái gọi là tri thức khách quan. Vì vậy, như chúng ta thấy ở đây, các khả năng không thể chuyển đổi thành xác suất. Tôi có thể thích cái thứ hai hơn một hoặc ba, nhưng tất cả đều có thể có khả năng là hiện thực như nhau.
Cuối cùng, tất nhiên, câu trả lời rất đơn giản. Brahman là người nhìn duy nhất.
*
Vì vậy, bây giờ, quay lại vấn đề vũ trụ đang tẻ nhạt. Điều đó nghe có vẻ
không phải là một vấn đề thực sự nhưng nó thực sự là như vậy. Hãy tự kiểm nghiệm cho chính mình. Bạn có nhiều quyền và thẩm quyền để cân nhắc vấn đề này hơn bất kỳ ai. Nếu bạn giống tôi, bạn có khả năng chịu đựng sự buồn chán rất thấp. Tất cả chúng ta đều giống như những đứa trẻ đang loay hoay ở hàng ghế sau trên một chuyến lái xe đường dài nóng nực. Có thể là có một nhóm giáo phái ở Himalaya xa xôi sùng bái sự nhàm chán, họ nhìn chằm chằm vào bụi bặm cả ngày, nhưng nói chung, chúng ta không được sinh ra để xem sơn khô hay cỏ mọc. Sự nhàm chán thật tệ. Tôi không chỉ nói điều đó với tư cách là một nhân vật mà còn với tư cách là Atman, và đối với Atman như nào thì đối với Brahman cũng vậy. Một hình tướng nhàm chán cũng tệ như không có hình tướng nào cả.
Brahman chẳng thể sử dụng Maya vào việc gì nếu như cô ấy chỉ ngồi đó và đọc danh bạ điện thoại, nhưng Maya có lựa chọn nào? Cô ấy không có kịch bản hay sân khấu nào để diễn, không có thơ để đọc hay bài ca để hát, không có kịch hay drama nào để diễn. Tất cả những gì cô ấy có thể làm là tiếp tục tích tắc, và kết quả là một vũ trụ hoạt động như bộ máy đồng hồ nhàm chán hoàn toàn không giải quyết được một vấn đề mà nó được gợi ra để giải quyết.
Sự hoàn hảo của tạo hóa có thể không rõ ràng khi nhìn từ quan điểm bản ngã, điều này đưa chúng ta trở lại câu trích dẫn Blake đã được sửa đổi một lần nữa; khi nhận thức đã được loại bỏ đi bản ngã, mọi thứ xuất hiện như nó vốn có, hoàn hảo. Nếu sự hoàn hảo của tạo hóa không thể hiện rõ ràng theo quan điểm của bạn, điều đó là hợp lý vì quan điểm sai lầm của bạn chính là toàn bộ mục đích của sự tồn tại của bạn. Trên thực tế, bạn chính là thế; là một quan điểm không chính xác.
*
Bạn có thể nghĩ rằng Maya, với trí tuệ hoàn hảo nằm dưới sự chỉ huy của cô, sẽ có thể thay đổi nó một chút, rẽ vào một vài khúc cua, gieo rắc một chút hỗn loạn chỗ này chỗ kia, tạo ra kịch tính và xung đột của riêng mình, nhưng điều đó là bất khả thi. Nhược điểm của sự hoàn hảo là nó hoàn hảo, và vì lý do này, vũ trụ không thể thú vị hay bất ngờ. Nó không thể giải trí được. Nó chỉ có thể ngồi đó, tích tắc như một chiếc đồng hồ Thụy Sĩ; luôn hoàn hảo, không có gì đáng ngạc nhiên. Bạn có thể nói đủ thứ điều tuyệt vời về một chiếc đồng hồ Thụy Sĩ, nhưng bạn không thể nói rằng thật thú vị khi nhìn vào nó thật lâu.
Thứ mà bạn có thể thích nhìn hơn không phải là một chiếc đồng hồ Thụy Sĩ
mà là một chiếc đồng hồ cúc cu Thụy Sĩ, để rồi khi bạn ngồi nhìn chằm chằm và tâm trí bạn trở thành bùn lầy, bỗng một con chim khốn nạn điên rồ nào đó đột nhiên lao ra và gây ra một loạt tiếng động và khiến bạn sợ vãi cứt. Sau đó, nó rút lui và bạn lại rơi vào chứng mất chương lực nhẹ khi xem đồng hồ cho đến khi cuối cùng—bùm!—con chim khốn nạn điên rồ đó lại xuất hiện. Nó không tuyệt lắm nhưng vẫn tốt hơn là xem cái đồng hồ không. Có điều gì đó đang thực sự xảy ra. Bây giờ chúng ta có nội dung kịch tính, hồi hộp, lo lắng, cảm xúc và đó là giải trí.
*
Những gì chúng tôi đang làm ở đây là trả lời câu hỏi lớn nhất. Dù bạn diễn đạt nó như thế nào – Ý nghĩa của cuộc sống là gì? Mục đích của tôi là gì? Vấn đề là gì?, Tôi là ai? Điều gì là đúng? v.v.—hiện tại chúng ta đang xem xét lời giải thích duy nhất cho mọi thứ. Chúng ta có thể làm rõ hơn vấn đề bằng cách rút gọn nó thành hai điều mà chúng ta biết là chúng tồn tại, một trong hai thứ đó không tồn tại; tánh nhận thức và hình tướng. Bất cứ khi nào chúng ta hỏi những câu hỏi lớn nhất, chúng ta đều hỏi về hình tướng. Tại sao hình tướng lại xuất hiện? Hiển nhiên, câu trả lời khả dĩ duy nhất là hình tướng xuất hiện vì mục đích của tánh nhận thức. Còn gì nữa? Và tại sao tánh nhận thức lại cần đến hình tướng? Bởi vì nếu nó không nhận thức được điều gì đó thì tức là nó hoàn toàn không nhận thức được gì cả, nhưng chẳng có gì để nhận thức cả, nên phải có một cái gì đó được tạo tác ra.
Đó là một cách giải thích kỳ lạ và không thỏa mãn, không phải là điều chúng ta có thể hy vọng hoặc mong đợi, nhưng các phần tử của phương trình là chắc chắn và chỉ cộng lại theo một cách. Bỏ mọi niềm tin sang một bên, không gian thời gian, năng lượng vật chất, vũ trụ nhị nguyên, có tính nhân quả, rõ ràng chỉ là cảnh tượng nhằm cho mục đích của ngắm nhìn. Trạng thái mơ đối với Brahman cũng như là phim ảnh, truyền hình, truyện, vở kịch, sách và trò chơi điện tử với chúng ta. Không hề có ý nghĩa nào cao hơn, không có giá trị cứu chuộc; không ai đi đâu cả và không có gì quan trọng. Bất kể bạn điều hành các con số như thế nào, tổng của chúng luôn cộng lại bằng một. Nó sẵn có ở đó để biết một cách trực tiếp và chắc chắn, vì vậy nếu bạn làm phép toán, thì đây là điều bạn nhận được.
*
Nói một cách đơn giản thì cái Một tồn tại. Một được phân tách giữa Hai và Không, cả hai đều không tồn tại, nhưng cả hai đều có ảnh hưởng đến Một. Một bị Không đẩy lùi và bị kéo về phía Hai. Số Không trống rỗng và nhàm chán, Số Hai trống rỗng nhưng thú vị. Một không thể trở thành Hai, nhưng nó có thể, thông qua trí tuệ hoàn hảo, vô hạn, xây dựng một giả lập của Hai.
Nó có thể mơ.
Đó là những gì chúng ta có; tánh nhận thức và hình tướng. Không có yếu tố nào khác, và thậm chí cả hình tướng cũng không thực sự tồn tại, vì vậy đối với bất kỳ câu hỏi nào bắt đầu từ tại sao—Tại sao bầu trời lại có màu xanh? Tại sao có sự ác? Tại sao mẹ không yêu con? Tại sao tôi lại bóp cổ con vẹt đuôi dài này? Câu trả lời phải là để làm cho Brahman thích thú.
Đó là câu trả lời duy nhất có thể.
*
Theo nghĩa đơn giản nhất, sự hợp lý là vấn đề và bất hợp lý là giải pháp. Tuy nhiên, điều bất hợp lý không thể được tạo ra trong một hệ thống logic chặt chẽ. Không có khả năng xảy ra ngẫu nhiên, mất trật tự, tự phát hay hỗn loạn. Brahman không chơi xúc xắc với Maya.
Vì vậy, đó là sự thiết lập. Maya, mặc dù không tồn tại, nhưng phải thực hiện chức năng quan trọng nhưng bất khả thi, là làm giải trí Brahman. Điều này là bất khả thi bởi vì ý thức vô hạn không thể trở nên hữu hạn, và trí tuệ hoàn hảo không thể trở nên không hoàn hảo. Không thể có sự hỗn loạn, không thể có sai sót, không thể có sự phi lý và sự thiếu chính xác là không thể nào. Điều phi lý là không thể có. Toàn bộ sự việc đều hoàn hảo và không thể trở nên không hoàn hảo. Vấn đề không thể khắc phục được vì chẳng có vấn đề gì.
Và đó là vấn đề.