17. Bản ballad của Ken và Barbie

Chẳng có ai từng tin rằng Kinh Thánh có nghĩa đen như là nội dung nó nói: Một người luôn được thuyết phục rằng nó có ý nghĩa theo đúng những gì anh ta nghĩ.
George Bernard Shaw

TÔI QUAY TRỞ LẠI CABIN GỖ VÀ thấy Maggie đang làm bài tập về nhà tại bàn ăn. Tôi thực hiện các hành động theo thói quen sau khi đi dạo về và lấy nước cho cả hai chúng tôi cùng uống rồi sau đó cởi giày ngồi trước lò sưởi.
“Có chuyện gì vậy?” Tôi hỏi.
“Bài tập về nhà,” cô càu nhàu. “Trước khi quay lại trường, cháu phải làm bài phân tích câu chuyện về Adam và Eva. Chú có phiền nếu cháu làm việc ở đây không?”
“Dĩ nhiên là không. Một bài phân tích là gì?”
“Một kiểu báo cáo, cháu đoán vậy. Nhân vật, cốt truyện, kịch bản, tất cả những thứ đó.”
“Adam và Eva trong Kinh Thánh?
“Vâng, thần thoại sáng thế, chứ còn gì nữa?”
“Có thể là một bộ phim, một cuốn sách hay thứ gì đó. Mà tại sao lại là cái đó?”
“Cháu không biết, nó là cái quen thuộc nhất trong danh sách mà cháu phải chọn. Nghe có vẻ dễ dàng. Cháu gần như đã chọn Jekyll và Hyde hoặc Book of Job.
“Có điều gì thú vị về Adam và Eva không?”
“Cháu đang định hỏi chú điều đó.”
“Chú không phải là người thích hợp trong việc tìm hiểu về Kinh Thánh.”
“Cháu nghĩ nó có thể được nhìn theo góc độ theo kiểu Joseph Campbell hoặc Carl Jung hay gì đó.”
“Chú chắc chắn là nó có thể, nhưng cháu phải hỏi họ. Gần đây cháu có đọc Kinh Thánh không?”
“Có, một vài phiên bản, hầu như đều giống nhau. Adam, Eva, Thiên Chúa, con rắn, quả táo, bị trục xuất.”
Tôi thả người lên chiếc ghế tựa, đặt nó vào vị trí thoải mái nhất và nhắm mắt lại để tận hưởng phần tuyệt vời nhất sau một chuyến đi bộ dài. Maya ngồi dưới chân đỡ, nơi tôi sợ một ngày nào đó mình sẽ đứng dậy quá nhanh và chặt đầu cô ấy một cách máy móc. Cơ thể tôi tan chảy vào chiếc ghế.
“Chú không nghĩ mình có thể đóng góp bất cứ điều gì có thể giúp ích cho môn học của cháu,” tôi lầm bầm.
“Cháu biết,” cô nói, “nhưng đó là một dự án nhàm chán, cháu chỉ muốn cố gắng làm cho nó thú vị.”
“Đó chính là điều Chúa đã nói,” tôi buồn ngủ nói.
“Cái gì?”
“Trước khi cháu cố gắng giải thích sự sáng thế,” tôi gợi ý, “cháu nên thử chứng minh điều đó. Cháu có thể tránh được rất nhiều rắc rối cho bản thân.”
“Có nghĩa là gì?”
“Nếu sự sáng thế đã là một thần thoại thì cháu không cần thần thoại về sự sáng thế.”
“Chú đang nói rằng không tồn tại sự sáng thế?”
“Trừ khi cháu có biết điều gì đó mà chú không biết.”
“Vậy thì,” cô ấy hỏi, “chú giải thích tất cả những điều này như thế nào đây?”
Tôi không thể hiểu cô ấy đang ám chỉ điều gì vì mắt tôi đang nhắm chặt.
“Hãy cố tìm ra bản chất của câu chuyện là gì,” tôi nói. “Các nhân vật và cốt truyện hầu như không liên quan, chỉ là phương tiện truyền đạt thông điệp cốt lõi.”
“Nhưng thông điệp cốt lõi là gì?”
“Cái gì?” Tôi hỏi.
“Cái gì cái gì?” Cô ấy hỏi.
“Thông điệp cốt lõi?”
“Chuyện đó đã là khoảng một giờ trước. Chú đã ngủ quên.”
“Ồ, tốt thôi.”
“Vậy thông điệp cốt lõi của Adam và Eva là gì?” Cô ấy hỏi.
“Ồ được. Chú sẽ phải suy nghĩ về nó, nhưng chú sẽ nói rằng cốt lõi nó nói đến quá trình chuyển đổi mà họ đã trải qua.”
“Có phải là khi họ ăn quả táo ấy?”
“Quả táo thực sự được gọi là gì?”
“Cụ thể, đó là quả của cây biết điều thiện và điều ác.”
“Được rồi, vậy chú đoán câu hỏi là, thiện và ác nghĩa là gì? Nghe thì có vẻ chung chung là sự nghịch ngợm và sự tử tế, nhưng điều đó thực sự không phù hợp.”
“Vâng, cháu không biết nữa. Sau khi ăn táo, họ nhận ra mình trần truồng và cảm thấy xấu hổ, sau đó họ có thể đau khổ, bệnh tật và chết.”
“Chà, nếu đúng như vậy thì đó không phải là thần thoại về sự sáng thế, nó giống như một thần thoại về sự khổ, sẽ không thú vị lắm đâu.”
“Điên rồi.”
“Chú dường như nhớ rằng nếu cháu trích dẫn câu chuyện dụ ngôn về ngọn đèn dưới cái đấu làm tiền đề, cháu có thể lập luận rằng thiện nghĩa là thức tỉnh và ác nghĩa là say ngủ.”
“Ý chú là, thức tỉnh và say ngủ như cách chú định nghĩa à?”
“Có lẽ vậy. Hãy tra cứu đi.”
Không có internet trong cabin nên cô ấy phải làm theo cách ngày xưa. Tôi đã dành vài phút tôi để nghĩ rằng vũ trụ đã tử tế nhường nào khi trao cho tôi chiếc ghế này.
“Ồ,” cô ấy nói, “đây rồi, dụ ngôn về ngọn đèn dưới cái đấu. Được rồi, cháu thấy rồi. Chúa Giêsu nói: ‘Đèn của thân thể là con mắt. Cho nên khi mắt tốt thì toàn thân anh cũng sáng; nhưng khi mắt anh ác, thân thể anh cũng đầy bóng tối. Vì vậy, hãy xem liệu ánh sáng trong anh có phải là bóng tối hay không. Vậy nếu toàn thân anh sáng, không có phần nào tối, thì sẽ sáng hoàn toàn, giống như khi ngọn đèn chiếu sáng soi anh vậy.” Cho nên người ta nói
thiện và ác là ánh sáng và bóng tối.”
“Hãy chia nhỏ nó ra. Đọc lại lần nữa.”
“Đèn của thân thể là con mắt.”
“Sự nhận thức. Chúng ta là tánh nhận thức. Tiếp.”
“Cho nên, khi mắt tốt thì toàn thân cũng sáng”.
“Khi nhận thức không bị bản ngã bóp méo, anh sẽ thoát khỏi ảo tưởng. Kế tiếp.”
“Nhưng khi mắt anh ác thì thân thể anh cũng đầy bóng tối.”
“Khi ánh sáng của nhận thức đầy đủ bị cái bản ngã che khuất, thì sẽ có bóng tối thứ mà họ gọi là cái ác.”
“Vì vậy, hãy xem liệu ánh sáng trong anh có phải là bóng tối hay không.”
“Xem xem tri thức của anh liệu có phải là kiến thức sai lầm; ảo tưởng, sự bóp méo, niềm tin, vân vân.”
“Vậy nếu toàn thân anh đều sáng…”
“Mở to mắt, sáng mắt.”
“…không có phần tối…”
“Không có sự bóp méo bản ngã nào khiến chúng ta thấy cái không thực và không thấy cái thực. Người ta nói rằng cái bản ngã là nguồn gốc của mọi tội lỗi, thật ngớ ngẩn. Quan điểm cho rằng Brahman là tốt và Atman là xấu có nghĩa là bản ngã là tội lỗi nguyên thủy, điều này hợp lý theo thuật ngữ trong Kinh Thánh, nhưng những từ như thiện, ác và tội lỗi đang tạo nên điều gì đó sai thì phải là sai. Bản ngã là bản chất của trạng thái mơ; không có nó thì không có gì cả. Cháu không thể biến Atman và Maya thành kẻ xấu được. Câu chuyện dụ ngôn là một ví dụ về bóng tối mà nó mô tả và đang kể. Đọc phần còn lại.”
“…nó sẽ tràn ngập ánh sáng, giống như ngọn đèn chiếu sáng rực rỡ sẽ soi sáng cho anh vậy.’”
“Tràn đầy ánh sáng nghĩa là thức tỉnh khỏi trạng thái mơ, giác ngộ.”
“Ồ, nghiêm túc đấy à?”
“Chú không biết, nhưng nó rất thú vị. Diễn giải Kinh Thánh giống như đưa bức tranh vẽ bằng ngón tay của một đứa trẻ làm hình ảnh bằng chứng trong một phiên tòa, nhưng nếu chúng ta chỉ xem nó như một thần thoại, như một câu chuyện nguyên mẫu, thì nguồn gốc xuất xứ không thành vấn đề, chỉ có sự thật là nó đã trải qua nhiều thế kỷ thanh lọc và tồn tại ở dạng hiện tại. Không có cuốn sách tôn giáo lớn nào có thể được sử dụng cho bất kỳ mục đích nghiêm túc nào, nhưng thật thú vị khi nghĩ về nó, vì vậy nó vẫn có ý nghĩa nhất định.”
“Vậy cháu không nên sử dụng những dụ ngôn về cái đấu à?”
“Không, chú muốn nói rằng hãy kiên trì với quá trình chuyển đổi, quả táo, đó là chìa khóa. Như cháu đã nói, Adam và Eva là một thần thoại về sự sáng thế, chúng ta không cần phải kể chi tiết. Trong những nét lớn, nó rất đơn giản. Trong Sáng Thế Ký 1, Chúa buồn chán nên đã tạo ra vũ trụ ở trạng thái mơ. Nhưng Đức Chúa Trời vẫn còn buồn chán nên ở Sáng thế ký 2 và 3, ông tạo ra cái bản ngã, là ảo tưởng về cái tôi tách biệt. Ông ấy đã lấy búp bê Ken và Barbie khỏa thân ra khỏi hộp và truyền cho chúng tia sáng tánh nhận thức của chính ông cùng với khả năng nhận thức sai lệch. Nói tóm lại, ông đã tạo ra một tập hợp các hóa thân—một tiểu ngã âm và một tiểu ngã dương—và sau đó khiến họ đi tập tễnh bằng cảm xúc.”
Khi tôi nói, tôi cảm thấy mình bắt đầu hứng thú với chủ đề này. Điều này đang trở nên thú vị một cách đáng ngạc nhiên. Tôi đứng dậy và bắt đầu nhóm lửa trong khi sắp xếp lại mọi thứ trong đầu.
“Tánh nhận thức không thể sáng tạo nhầm, nhưng nó có thể nhận thức nhầm. Bằng cách tạo ra bản ngã của mình, Brahman đưa sự xuất hiện của sự không hoàn hảo vào vũ trụ hoàn hảo đến nhàm chán của mình. Điều này làm nảy sinh kịch tính và xung đột, và giờ đây vũ trụ không còn nhàm chán nữa, đó chính là mấu chốt. Ai lại muốn mơ một giấc mơ nhàm chán cơ chứ?”
“Điều đó thật thú vị,” Maggie nói, “Cháu có thể sử dụng nó.”
“Chắc chắn rồi, vì với tư cách là một nhà làm phim, cháu cũng đang làm trong một lĩnh vực kinh doanh tương tự, chiếu thứ gì đó thú vị lên một màn hình trống; hình tướng để giải trí nhận thức; âm thanh và sự giận dữ, chẳng có ý nghĩa gì cả.”
“Vậy Adam và Eva là nhân vật đầu tiên.”
“Là trong thần thoại, nhưng động cơ của họ bị hiểu lầm. Không phải là họ nhận thức được sự trần trụi của mình và cảm thấy xấu hổ, mà là họ nhận thức được sự vô nghĩa của mình và cảm thấy sợ hãi. Đó là mức độ trần trụi thực sự của họ; ở trần truồng chỉ là một phép ẩn dụ. Vì vậy, bây giờ chúng ta có nguồn cảm xúc sợ hãi kết hợp với khả năng nhận thức sai lầm là bản ngã, và sân khấu của vũ trụ đầy kịch tính đã được thiết lập. Chúng ta có tất cả những quân cờ cần thiết cho cuộc chơi của mình; nhà hát, sân khấu, nhân vật, đam mê, ngu dốt, xung đột và khán giả. Bây giờ toàn bộ mọi thứ trở nên sống động và bây giờ nó thật thú vị. Ken và Barbie được kích hoạt bởi sức mạnh của nỗi sợ hãi chạm vào lăng kính không hoàn hảo của cái bản ngã và khúc xạ thành một loạt cảm xúc.”
“Chà,” cô ấy nói, ngạc nhiên, “điều đó gần như có lý.”
“Ừ,” tôi đồng ý, cũng ngạc nhiên không kém, “gần như là vậy.”

*

Cô ấy ghi chú trong khi tôi đi lại trước lò sưởi và cố gắng làm những thứ đó trở nên hợp lý.
“Vậy,” tôi nói, “bây giờ chúng ta có thể so sánh điều này với một thần thoại sáng thế khác, vụ nổ lớn Big Bang, thứ cũng được chia thành trước và sau. Trước vụ nổ, chẳng có gì cả; không có không gian, không có thời gian, không có năng lượng, không có vật chất, không có gì cả. Và rồi đột nhiên, Bam! Sáng Thế. Toàn bộ vũ trụ nảy sinh từ hư không. Ex nihilo, một cái gì đó sinh ra từ hư vô.”
“Chẳng phải vụ nổ lớn được coi là khoa học sao?”
“Tôn giáo là một hệ thống niềm tin và Chúa là giải pháp kỳ diệu cho họ. Khoa học cũng là một hệ thống niềm tin và vụ nổ lớn là giải pháp kỳ diệu của họ. Nhưng điều gì đã đến trước khi có Chúa? Điều gì xảy ra trước vụ nổ lớn? Trống rỗng, hư vô, lỗ đen. Đó là nơi mà phép thuật phải được triệu hồi, vào đúng thời điểm mà lý trí đã thất bại.”
“Vâng, nhưng làm sao chú có thể không thất bại ở điểm đó?” cô ấy hỏi một cách thấu đáo. “Làm thế nào một cái gì đó có thể đến từ hư vô?”
“Rất tốt. Rõ ràng là không thể. Ex nihilo nihil fit , không có gì đến từ hư vô cả, nghĩa là câu hỏi đó sai. Lý trí không bao giờ thất bại, nó chỉ bộc lộ những sai sót trong lý luận của chúng ta. Sự sáng tạo từ hư vô bị bác bỏ một cách hiệu quả, vì vậy chúng ta phải kiểm tra lại các giả định của mình và bắt đầu lại. Tuy nhiên, không ai muốn làm điều đó nên thay vào đó họ sử dụng đến phép thuật. Big Bang, Sáng Thế Ký và những huyền thoại sáng thế khác đưa ra những câu trả lời sai, nhưng khi chúng ta thực sự xong việc với câu hỏi mà chúng ta không trả lời được, chúng ta sẽ phá hủy nó.”
“Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta kiểm tra lại các giả định của mình và bắt đầu lại?” Cô ấy hỏi. “Không phải chúng ta cứ lặp đi lặp lại những điều tương tự sao?”
“Không. Chân lý không bao giờ bị che giấu và luôn đơn giản, nhưng cháu phải đặt câu hỏi đúng.”
“Câu hỏi đúng là gì?”
“Câu hỏi đúng luôn là câu hỏi giống như bức tường ngăn cản cháu tiến xa hơn. Hãy phá bỏ chướng ngại vật và tiến lên một bước.”
“Ôi Chúa ơi, những thứ này là quá nhiều cho bài tập về nhà của cháu.”
“Hiện tại thì cháu cũng đang giúp đỡ chú với bài tập về nhà của chú đấy. Hãy tiếp tục ghi chú, làm ơn. Câu hỏi làm thế nào một điều gì đó có thể được tạo ra từ hư vô là sai bởi vì nó đã giả định khả năng của hư vô.”
“Vậy không thể có sự hư vô sao?”
“Chính xác. Hư vô là hoàn toàn không thể theo đúng nghĩa đen. Bằng chứng của của số một chính là bằng chứng bác bỏ số không. Một khi cháu đã thiết lập được sự thật về ý thức vô hạn, cháu đã thiết lập được sự thật về cái một. Nếu đã có một thì không có không. Một là ý thức và ý thức là tất cả.”
“Vậy là không hề có sự hư vô và đang có một cái gì đó?”
“Thứ duy nhất là ý thức. Khoa học và tôn giáo sử dụng các giải pháp ma thuật thay vì dùng lý trí để giải thích sự tồn tại của vũ trụ vật chất bởi vì họ thực ra không được phép thừa nhận những điều mà đã được hiểu ra bởi những nhà tư tưởng ít bị cản trở hơn trong hàng nghìn năm. Không hề có vũ trụ vật chất. Thực tại không có thực.”
“Vâng, bây giờ nó đã hoàn toàn là về lĩnh vực của chú rồi. Cháu thậm chí còn không biết chú vừa nói gì.”
“Okay, vậy hãy quay lại việc của cháu. Một thần thoại về sự sáng thế không thực sự cần phải có lý, nó chỉ cần đủ hay. Lý do cháu không thấy đám đông giận dữ bên ngoài nhà thờ và trường đại học đòi hỏi những câu chuyện ít lố bịch hơn là vì tất cả chúng ta đều ở trên cùng một con thuyền. Tất cả chúng ta đều có cùng một lỗ đen bên trong và tất cả chúng ta đều được thúc đẩy một cách sống còn trong việc đi cùng nhau với sự che đậy. Đó là điều mà những thần thoại này làm; chúng giúp chúng ta thoải mái phớt lờ những biển hiệu to đùng chớp nháy đang nói cho chúng ta biết những câu chuyện của chúng ta chẳng có ý nghĩa gì.”
“Ồ, đợi đã,” cô nói. “Một tấm biển lớn nhấp nháy, kiểu như, chờ đã,” cô lục
lọi đống giấy tờ của mình. “Được rồi, vậy thì Chúa đã trục xuất Adam và Eva khỏi Vườn Địa Đàng và đặt các thiên thần Cherubim ở phía đông của Vườn Địa Đàng và một thanh kiếm rực lửa lóe sáng bay tới lui để canh giữ đường đến cây sự sống.”
Tôi ngừng bước đi.
“Một thanh kiếm rực lửa lóe sáng tới lui?”
“Nó nói như vậy đó.”
“Nghe giống như một thanh ba-ri-e chắn băng qua đường sắt, nó giúp chúng ta quay trở lại an toàn khỏi nguy hiểm. Điều đó có lý đó. Vườn Địa Đàng là hố đen bên trong mà từ đó chúng ta xuất hiện và nơi mà ta sẽ trở về, nhưng toàn bộ yếu tố kịch tính của trạng thái mơ phụ thuộc vào việc chúng ta không nhận thức được nó. Nếu Ken và Barbie nhận ra mình chỉ là những con búp bê nhựa rỗng, họ sẽ ngừng biểu diễn và mọi chuyện kết thúc, vậy nên thanh kiếm lóe sáng đó đang cảnh báo họ tránh xa sự thật, tránh xa nhận thức về sự vô nghĩa, giữ cho họ được giam cầm một cách an toàn trong nhà sản xuất kịch, nơi mà họ tồn tại để phục vụ.”
“Và nó là thứ giống như những điều chú hay nói đến?”
“Có lẽ thế. Vì vậy bây giờ chúng ta đang nói rằng Vườn Địa Đàng là lỗ đen bên trong mỗi người, là vực thẳm bên trong. Đó là nó, thực sự. Vườn Địa Đàng là khoảng trống vô tận của ý thức vô thuộc tính. Chúng ta xuất hiện từ khoảng trống không để tham gia vào trạng thái mơ và chúng ta quay trở lại khoảng trống không khi hoàn thành. Chúng ta bước vào bằng cửa hậu trường, khệnh khạng và lo lắng về giờ khắc của mình trên sân khấu, và sau đó không ai còn nghe thấy tiếng của ta nữa. Vườn Địa Đàng là vực thẳm.”
“Chết tiệt,” cô ấy nói, “điều đó khá hay đó.”
“Không, đợi một chút,” tôi tiếp tục đi đi lại lại và cân nhắc. “Địa đàng là sự nhận thức về vực thẳm. Thấy nó là đi vào nó, không có gì khác biệt, nên không phải là chúng ta không thể đến đó, mà là chúng ta được bảo vệ khỏi suy nghĩ rằng nó có ở đó. Nó phải được kiểm soát và bảo vệ chống lại sức mạnh lý trí của chúng ta. Đó chính là sự khập khiễng về mặt cảm xúc mà chúng ta đã đề cập, nó giúp chúng ta giữ được sự nhập vai nhân vật. Ừ, thế hay hơn.”
Cô ấy lặng lẽ ghi chép trong một phút trước khi đặt câu hỏi.
“Nhưng chẳng phải điều đó có nghĩa là chúng ta là một thứ gì đó sinh ra từ hư vô sao?”
“Không, bởi vì chúng ta không tồn tại, đó chính xác là điều mà nhận thức về lỗ đen cho chúng ta biết. Không có cái ngã nào là chân ngã. Giấc mơ về một điều gì đó không phải là một điều gì đó có thật, nó chẳng là gì cả. Chỉ có ý thức.”
“Vậy là cháu không tồn tại?”
“Không, xin lỗi.”
“Thật tệ,” cô ấy nói, chấp nhận điều đó một cách tốt đẹp, đúng như cô ấy nên làm. “Họ nói rằng Chúa đã tạo ra Adam từ bụi đất, phải không?”
“Ừ,” tôi nói, “tro trở về tro, bụi trở về bụi. Không phải là Adam và Eva bị trục xuất khỏi thiên đường, mà là họ được sinh ra từ cái không. Họ xuất hiện từ cái không vào trong trạng thái mơ, nơi họ sẽ đi chơi một lúc trước khi trở về cái không, nơi mà họ đã đến, phải không? Địa Đàng, hố đen, khoảng trống, điểm kỳ dị, vô ngã, tất cả đều giống nhau. Điều mà họ không được phép biết, không phải là họ đang trần truồng, mà là họ không có thật.”
“Và trong khi họ còn sống, có một anh chàng thiên thần với thanh kiếm điên cuồng đã ngăn cản họ khỏi sự thật.”
“Đúng, cháu có thể nói đó là khía cạnh tự bảo vệ của bản ngã ngăn cản Ken và Barbie biết về bản chất hư cấu của họ, điều này sẽ hoàn toàn làm suy yếu một sản phẩm kịch tính. Cháu không thể khiến tất cả mọi người phá vỡ nhân vật hoặc toàn bộ sự việc sẽ sụp đổ. Trải nghiệm trong hình hài con người phải hoàn toàn hấp dẫn, do đó, người đóng vai phải bị áp đặt cơ chế đình chỉ sự hoài nghi một cách bất đắc dĩ.”
“Ồ, đó là tiêu đề của cháu,” cô hào hứng nói. “Sự đình chỉ hoài nghi một cách cách bất đắc dĩ (The unwilling suspension of disbelief). Cháu cá là Jung và Campbell không biết gì về những thứ này. Ôi Chúa ơi, quả này cháu sẽ đạt điểm A luôn!”

*

Cái gì đến từ không và trở về không? Không có gì. Đầu tiên, tôi không là gì cả, sau đó tôi là cái này, bất kể nó là gì, rồi lại không là gì cả, nên sự thật về tôi cũng không là gì cả. Hãy tự hỏi mình Ta là ai?, và bạn sẽ thấy rằng cội nguồn của cuộc sống không phải là một khu vườn mà là một cái hố. Chúng ta được hoạt hóa trên nền tảng từ-bụi-trở-về-bụi trong một vũ trụ trạng thái mơ tồn tại chỉ nhằm mục đích giải trí và chương trình phải tiếp diễn.




















Leave a Comment

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.