Chà, tôi chắc chắn khôn ngoan hơn người đàn ông này. Rất có khả năng
là cả hai chúng tôi đều không có bất kỳ kiến thức nào để khoe khoang; nhưng anh ta nghĩ rằng anh ta biết điều gì đó mà anh ta không biết, trong khi tôi hoàn toàn ý thức được sự thiếu hiểu biết của mình. Ở mức độ nào đó, có vẻ như tôi khôn ngoan hơn anh ta chỉ ở mức độ nhỏ này, rằng tôi không nghĩ rằng tôi biết những gì tôi không biết.
–Socrates
BẠN BIẾT ĐIỀU GÌ?
Thật sự. Điều gì, với sự chắc chắn tuyệt đối, mà bạn biết? Hãy tạm gác mọi ý kiến, niềm tin và lý thuyết sang một bên và giải quyết một câu hỏi đơn giản sau: Bạn biết chắc chắn điều gì? Hoặc, như Thoreau viết nó là:
Chúng ta hãy ổn định bản thân, làm việc và chen chân xuống vũng sình và bùn của quan điểm, định kiến, truyền thống, ảo tưởng và vẻ bề ngoài, phù sa bao phủ toàn cầu… qua nhà thờ và nhà nước, qua thơ ca và triết học và tôn giáo, cho đến khi chúng ta chạm tới cái đáy cứng rắn, nơi mà chúng ta có thể gọi là thực tại, và nói vậy. Cái này đây tồn tại, và không có sai lầm; rồi bắt đầu…
Nói cách khác, hãy bỏ qua những thứ nhảm nhí và tìm ra những gì chúng ta biết chắc chắn. Nguyên lý triết học Cogito thực hiện chính xác điều đó và nó rất đơn giản. Câu hỏi là: Bạn biết điều gì?
Câu trả lời là: Ta Tồn Tại.
Tất cả những cái gọi là sự thật khác thực sự không phải là sự thật và thuộc phạm trù thực tại đồng thuận (consensus reality) và sự thật tương đối, tức là thực tại không có thực và sự thật không có thật. Cogito ergo sum là phương trình chứng minh sự thật. Nhưng trước tiên, trước khi chúng ta tiếp tục, hãy hỏi xem chúng ta còn biết cái gì khác nữa không. Có cái gì khác có thể được nói một cách chắc chắn? Không có gì. Chúng ta không biết bất cứ điều gì khác. Và đó là điểm thực sự của cogito. Tầm quan trọng của Ta Tồn Tại không phải ở chỗ nó là sự thật, mà đó là sự thật duy nhất.
Ta Tồn Tại là điều duy nhất mà bất cứ ai đã từng biết hoặc sẽ biết. Mọi thứ khác, tất cả tôn giáo, triết học và khoa học, không bao giờ có thể khác hơn là sự diễn giải giấc mơ. Không có sự thật nào khác hơn là Ta Tồn Tại.
Cogito là mầm mống của tư tưởng hủy diệt vũ trụ. Ngoài cogito, không có gì được biết. Ngoài cogito, không có gì có thể được biết. Ngoại trừ Ta Tồn Tại, không ai biết bất cứ điều gì. Không con người hay vị thần nào có thể tuyên bố là biết nhiều hơn.
Không một vị thần hay một loạt các vị thần nào có thể tồn tại hoặc được tưởng tượng ra mà biết nhiều hơn một điều: Ta Tồn Tại.
*
Chúng ta không thể không để chủ đề này lướt qua Kinh Cựu Ước chút ngắn ngủi. Khi Môi-se hỏi Đức Chúa Trời tên Ngài, Đức Chúa Trời trả lời: “Ta là như Ta Tồn Tại.” (I am that I am.) Danh xưng mà Đức Chúa Trời đặt cho chính Ngài là Ta Tồn Tại.
Lưu ý rằng Ta Tồn Tại không thể liên hợp. Nó không cho phép có biến thể nào. Chúa không nói, “Tên tôi là Tôi Tồn Tại, nhưng bạn có thể gọi tôi là Bạn Tồn Tại hoặc Ngài Tồn Tại” Cogito, tuyên bố Ta Tồn Tại, không vượt ra ngoài sự hiểu biết chủ quan của chính mình. Tôi có thể nói Ta Tồn Tại và biết nó như sự thật, nhưng tôi không thể nói bạn tồn tại, anh ấy tồn tại, cô ấy tồn tại, chúng ta tồn tại, họ tồn tại, nó tồn tại, v.v. Tôi biết tôi tồn tại và không gì khác. Hiểu như vậy, Ta Tồn Tại, hay còn gọi là Thượng Đế, thực sự là Alpha và Omega: là cái toàn bộ của sự hiện hữu, của tri thức, của bạn.
Cogito là ranh giới giữa huyễn tưởng và thực tại. Một mặt của cogito là một vũ trụ của niềm tin, ý tưởng và lý thuyết. Vượt qua ranh giới là bỏ lại tất cả những thứ đó phía sau. Không một lý thuyết, khái niệm, niềm tin, ý kiến hay cuộc tranh luận nào có thể có bất kỳ cơ sở khả dĩ nào trong thực tại một khi các nhánh của cogito đã hoàn toàn thấm đẫm tâm trí. Không có cuộc đối thoại nào có thể diễn ra trên ranh giới đó bởi vì không có gì có ý nghĩa đối với bên này lại có ý nghĩa đối với bên kia.
Mọi người đều nghĩ rằng họ hiểu cogito, nhưng không ai hiểu. Chính bản thân Descartes cũng không. Nếu các giáo sư triết học thực sự hiểu về cogito, họ sẽ không là giáo sư triết học nữa. Alfred North Whitehead nói rằng tất cả triết học đều là chú thích cho Plato, nhưng tất cả triết học, bao gồm cả Plato, đều bị Descartes làm cho trở nên lỗi thời và không liên quan. Không có gì ngoài cái Ta Tồn Tại chủ quan là đúng, vậy thì nói lảm nhảm để làm gì? Đơn giản là không có gì khác để nói.
Cogito không phải là một suy nghĩ hay một ý tưởng đơn thuần, nó là một loại vi rút ăn thịt bản ngã, nếu chúng ta có thể hạ thấp khả năng phòng thủ của mình trước nó, thì cuối cùng nó sẽ nuốt chửng mọi ảo tưởng. Khi chúng ta biết cogito, chúng ta có thể bắt đầu gỡ bỏ cái đã biết một cách có hệ thống mọi thứ mà chúng ta nghĩ rằng chúng ta biết và làm sáng tỏ cái bản thân mà chúng ta đã nghĩ là mình. Để hiểu được cogito ở cấp độ bề mặt cần khoảng một phút. Để cho nó nuốt chửng bạn từ trong ra ngoài có thể mất nhiều năm.
Cuộc sống chỉ là một giấc mơ. Không có cái gọi là thực tại khách quan. Hai không thể được chứng minh. Không có gì có thể được hiển thị để tồn tại. Thời gian và không gian, yêu và ghét, thiện và ác, nhân và quả, tất cả chỉ là những ý tưởng. Bất cứ ai nói rằng họ biết bất cứ điều gì thực sự chỉ nói rằng họ đang không biết điều duy nhất. Bất kỳ khẳng định về sự thật nào không phải là Ta Tồn Tại đều là lời thú nhận về sự vô minh. Những suy nghĩ và ý tưởng tôn giáo và triết học vĩ đại nhất trong lịch sử loài người không chứa đựng sự thật nào hơn tiếng kêu của bầy cừu. Những cuốn sách vĩ đại nhất không có thẩm quyền gì hơn những hộp thịt đóng hộp vĩ đại nhất.
Không ai biết bất cứ thứ gì cả.
Hãy thử tự mình bác bỏ điều đó với chính mình. Bất cứ ai muốn phủ nhận những tuyên bố này về ý nghĩa của cogito chỉ cần chứng minh rằng một đềi gì đó, bất cứ điều gì, là đúng. Bằng mọi cách, hãy thử xem; đập đầu vào nó , nhưng không thể làm được. Cogito giống như một ly cocktail Molotov mà chúng ta có thể dùng để đốt cháy tâm trí của chính mình, an toàn khi biết rằng sự thật không thể bị đốt cháy.
Tuy nhiên, đây không phải là sự kết thúc của hành trình thức tỉnh.
Nó chỉ là sự khởi đầu.