Nhà kho của ta đã cháy hết sạch không còn gì,
Giờ ta có thể nhìn thấy mặt trăng.
– Đạo gia nói –
Tôi đã có giao “bài tập” tiếp theo cho Jolene. Nó là một bài đơn giản. “Lần tiếp theo chúng tôi nói chuyện,” tôi đã bảo cô ấy, “hãy nói mà không sử dụng phép ẩn dụ hang-rạp chiếu phim. Hãy cố giải thích toàn bộ vấn đề này trong những thuật ngữ trực tiếp trần trụi nhất.” Và khi cô ấy xuất hiện sẵn sàng để làm điều này tôi sẽ để cho cô ấy tiến hành, nhưng không phải với tôi. Tôi sẽ để cho cô ấy diễn giải với một người nào đó chưa từng quen thuộc với chủ đề này. Khi cô ấy làm xong, cô ấy sẽ sở hữu sự thấu hiểu rõ ràng về sự khác nhau giữa say ngủ trong hang, và thức tỉnh trong hang, và thức tỉnh bên ngoài hang. Và nếu điều đó là tất cả những gì cô ấy có được trong quãng thời gian ở cùng tôi, vậy thì ít nhất cô ấy cũng sẽ đủ biết chữ để gọi món trong menu tâm linh tới hết phần đời còn lại.
Tôi đi xuống cầu thang và tìm kiếm bữa trưa cho mình. Như thường lệ, tủ lạnh chứa đầy đồ ăn thừa mà bằng cách nào đó nó lại càng ngon hơn khi để lâu. Tôi lấy một ít cơm pulao, cơm táo, masala dosa (Nd: những món ăn Ấn Độ) và cho vào một cái khay và hâm nóng một phút trước khi cho thêm một thìa nước tương lê. Những đức vua và hoàng tử cũng chẳng được ăn tử tế đến mức này.
Tôi đứng ăn trong bếp. Ngôi nhà yên tĩnh một cách ngạc nhiên. Một số người trong hội nhóm có thò đầu vào để nói xin chào hoặc xin sự trợ giúp làm sáng tỏ một điểm nào đó, (Hỏi: “Tại sao tôi luôn luôn bất mãn? Tại sao tôi không thể chỉ hài lòng?”, Đáp: “Bạn không được sinh ra để hài lòng. Sự bất mãn của bạn chính là động cơ điều hướng bạn, hãy biết ơn điều đó.” H: “Tôi đã nhìn thấy một viên ngọc trai màu xanh trong lúc thiền định, điều đó có nghĩa là gì? Đ: “Nó có nghĩa là bạn đã nhìn thấy một viên ngọc trai màu xanh trong lúc thiền định.” H: “Kem ở đâu?” Đ: “Ở giá trên cùng đằng sau chỗ nước ép hoa quả.”), nhưng phần lớn thời gian thì ngôi nhà yên tĩnh một cách bất thường. Tôi không nghĩ rằng có điều gì đó đặc biệt đang diễn ra, nó chỉ là một ngày năng lượng thấp mà thôi. Mọi người rất có khả năng là đang nằm dài, ngủ trưa, đọc sách, tự giữ mình.
Sự thật là, tôi không biết bản thân phải làm cái gì nữa.
Tôi không có hứng ngồi trước máy tính. Tôi không có hứng ngồi trước TV. Tôi không có hứng đọc sách. Tôi không có hứng đi ngủ. Tôi không có hứng đi bất cứ đâu.
Okay, tôi đoán là tôi sẽ chỉ đứng ở đây.
Dần sau đó, Julie bước vào. Cô ấy bảo tôi rằng cô ấy đã dành cả buổi sáng trong phòng khách để xem qua những cuốn sách, đọc cái này cái nọ. Tôi rất vui được gặp cô ấy tuy nhiên tôi để ý thấy cô ấy có chút nhợt nhạt. Cô ấy xin được tiếp tục cuộc phỏng vấn, và tôi thì rất vui vẻ làm. Cô ấy đi tìm túi xách, nó có chứa máy ghi âm và sổ tay chi chú của cô. Khi trở lại cô ấy cài mic vào trước áo của tôi còn tôi cất máy ghi âm nho nhỏ đó trong túi của mình sau khi nó đã được cô ấy bật lên.
“Sẵn sàng?” cô ấy hỏi.
“Vâng, thưa bà.”
“Okay,” cô ấy nói, tham khảo cuốn sổ ghi chú rồi rướn về phía cổ áo của tôi để nói. “Câu hỏi thứ mười hai; Jesus đã nói…”
“Dừng lại,” tôi nói. Cô ấy dừng.
“Tôi không làm kiểu vậy. Tôi không trả lời cho những phát biểu kiểu vậy. Tôi không làm vì tôi không thể làm. Chúng ta không biết Jesus đã nói gì, tại sao ông ta lại nói như vậy, hay thậm chí liệu đã có tồn tại một Jesus không. Hiện tại, nếu Jesus đi tới căn bếp này ngay bây giờ và bắt đầu nói, thì tôi có thể xử lý. Tôi có thể đối phó với ông ta. Tôi có thể giữ vững vàng bản thân trước bất kỳ ai trong chủ đề này. Thứ mà tôi không thể xử lý đó là bất cứ phát biểu nào bắt đầu với ‘Một cuốn sách nào đó nói rằng một gã nào đó đã chết đã nói rằng…’ Hiểu tôi đang nói gì chứ?”
Julie gật đầu.
“Có lý chứ?”
“Có,” cô ấy nói, “nó hoàn toàn có lý luôn. Tôi ngạc nhiên rằng trước đó tôi chưa từng nghe một ai nói như vậy.”
“Trong quá trình thức tỉnh, cô sẽ nhanh chóng nhận ra rằng không có một ai ở bên ngoài có thẩm quyền. Cô sẽ phải tự mình xác thực mọi thứ. Nếu cô chấp nhận một điều gì đó mà một ai đó đã nói, nó chỉ là sau khi cô đã tự mình xác thực điều đó. Nếu Jesus, Đức Phật hay Lão Tử đã làm được điều đó, thì cô cũng làm được. Không hề có sự lựa chọn trong việc này – cô không thể đi trong đôi giày của một ai khác và cũng không có ‘giải pháp chìa khóa trao tay’ (turnkey solution). Câu hỏi thứ mười ba?”
Cô ấy mỉm cười. “Câu hỏi thứ mười ba. Lần cuối chúng ta nói chuyện, chúng ta đã động chạm đến niềm tin và anh nói rằng anh không vận hành dưới cấp độ của niềm tin. Điều đó có nghĩa rằng anh không có một niềm tin hay tín ngưỡng nào sao?”
Một câu hỏi không tệ. Tôi có thể thấy độc giả cũng tự hỏi ở điểm đó, nhưng tôi sẽ phải nghĩ về việc tôi sẽ đứng dưới danh nghĩa của ai để phát biểu – về những gì đang thực sự diễn ra ở đây. Một ai đó ở vị trí của tôi chưa bao giờ gặp được một người quan sát công bình, và mọi thứ tôi nói thực sự chưa bao giờ là về bản thân tôi.
“Câu trả lời không liên quan tới việc tôi là một người của niềm tin và tín ngưỡng hay tôi không phải là người như vậy. Sự thật là niềm tin và tín ngưỡng không thành vấn đề với tôi. Xét một cách lỏng lẻo, thì tôi cho rằng tôi tin bừa bãi vào nhiều thứ như – ma, những bức tượng chảy máu, những vụ người ngoài hành tinh bắt cóc, gia súc chết hàng loạt một cách bí ẩn, những vòng tròn trên cánh đồng, tiên tri, quỷ nhập xác, sao cũng được. Trên thực tế tôi cho phép toàn bộ những thứ đó không bị thanh lọc, bởi vì để như thế thì vui hơn và tôi không có lý do gì để không làm như vậy. Ý tôi là, nếu cô đã coi thực tại nhị nguyên này là một giấc mơ, giống như tôi, thì sự phân biệt cũng không thực sự cần thiết. Cô vạch ra một ranh giới cho việc chấp nhận hay không chấp nhận ở nơi nào trong một giấc mơ? Tất cả mọi thứ đều tốt cả. Việc tôi nhìn những thứ đó như nào không có gì là quan trọng với tôi cả, vì vậy tôi chỉ quan sát chúng mà thôi.”
“Vậy là anh sẽ định hoàn toàn nhảy thiết hài xung quanh câu hỏi sao?” cô ấy hỏi với sự thích thú lấp lánh lên.
“Ừ, well, tôi kiểu như đang hy vọng…” tôi đáp lời với sự quyến rũ của một nam sinh.
“Well, cứng rắn lên, quý ông à,” cô ấy nghiến răng nói. “Tôi là một nhà báo rất cứng đấy và tôi muốn một câu trả lời thẳng trực tiếp.” Cả hai chúng tôi đều bật cười nhưng tôi càng quan sát thì càng thấy rõ ràng rằng cô ấy không được tự tin như lần trước chúng tôi nói chuyện. Cô ấy có vẻ bồn chồn. Cô ấy rõ ràng là đã không được nghỉ ngơi đầy đủ, nhưng nó còn hơn thế nữa. Cô ấy có chút kiệt quệ. Với tình trạng đó cô ấy vẫn đang làm tốt và xử lý cuộc phỏng vấn một cách trơn tru, nhưng nó vẫn ở đó, chỉ ngay bên dưới bề mặt ngoài. Cô ấy đang ở bờ vực của một thứ gì đó, nhưng thứ đó là gì?
“Ừm, câu trả lời thực sự là tôi đã không còn sở hữu niềm tin hay tín ngưỡng theo cách định nghĩa của cô. Câu hỏi này đơn giản là không áp dụng được – giống như khi tôi hỏi cô xem cô thích sáp nhung hươu hay kem nhung hươu hơn (Nd: Julie là người ăn chay, bảo vệ động vật, hiển nhiên sẽ không sử dụng sản phẩm liên quan động vật hoang dã, nên không thể áp câu hỏi đó cho cô ấy). Tôi có thể nói rằng tôi không tin vào niềm tin, nhưng nói thế thì nghe có chút dễ thương, mặc dù nó chính xác. Tôi nghĩ là niềm tin và tín ngưỡng là cách để chúng ta đối phó với những thứ ta không biết chắc chắn, và tôi thì không dính líu tới việc không biết một cách chắc chắn. Không chơi trò đấy. Tôi không có khoảng trống nào cần được đắp vào. Tôi nên chỉ ra rằng điều này không phải là chuyện của riêng tôi, đó sẽ là câu trả lời chung mà cô sẽ nhận được từ bất cứ ai đang ở vị thế của tôi.”
“Nói ‘vị thế của tôi’ có phải anh đang ám chỉ rằng ‘đã giác ngộ trọn vẹn’?”
“Ừ, well, không hề có sự giác ngộ không trọn vẹn, nhưng phải, bất cứ ai biết cái mà tôi biết cũng sẽ đều nói như vậy. Niềm tin và tín ngưỡng không phải là những nhân tố trong sự giác ngộ. Ý tôi là, tôi có những niềm tin, tôi cho là vậy, giống như ai cũng phải có. Đó là lý do tại sao câu trả lời không chỉ đơn giản là có hay không. Tôi có những niềm tin liên quan tới thực tại cá nhân và kiếp sau và bất cứ nơi chốn nào ta không thể nhìn thấy bên trong giấc mơ này vì thế ta phải sử dụng trí tưởng tượng và trí tuệ để nói xem ở đó có gì, nhưng tất cả những thứ đó chẳng có chút gì liên quan tới giác ngộ. Tôi đang nói lan man rồi, tôi hay bị như vậy khi cố trả lời những câu hỏi mà tôi không nên động vào – những câu hỏi không chuyển dịch một cách ổn thỏa.”
“Không chuyển dịch như nào cơ? Chuyển dịch từ một người chưa giác ngộ tới một người đã giác ngộ à?”
“Và một lần nữa quay lại, phải, đại loại như vậy. Sự giác ngộ là toàn diện. Nó là một mẫu hình thế giới quan hoàn toàn khác biệt. Thực tại của tôi không phải là thực tại của cô. Mọi quy tắc đều khác. Nó giống như tôi nói một ngôn ngữ hoàn toàn khác, và lý do duy nhất chúng ta có thể giao tiếp là do tôi đã từng nói ngôn ngữ của cô và tôi chỉ nhớ được một ít. Mỗi ngày một ít đi, có vẻ như vậy. Có rõ ràng chút nào không? Rất khó cho tôi diễn tả chuẩn.”
“Thực sự thì,” cô ấy trấn an tôi, “nó rất là thú vị đấy. Vậy nếu như có một người giác ngộ khác ở đây bây giờ, anh và anh ta có thể hiểu nhau một cách hoàn hảo?”
“Khỉ thật, tôi phải nhìn cái ví von ẩn dụ của mình tan rã rồi. Phải, đại loại sẽ như vậy, theo lý thuyết thì tôi và anh ta sẽ nói cùng một ngôn ngữ…”
“Nhưng?”
“Nhưng điều đó sẽ không xảy ra. Sẽ chẳng có gì để nói cả.” Tôi đóng cả hai vai để diễn một đoạn hội thoại trào lộng cho việc minh họa. “Nó sẽ giống như này ‘Xin chào, mọi việc thế nào?’ ‘Tốt, cảm ơn, thế còn anh?’ ‘Ồ vâng, ổn. Thế cái vụ giác ngộ tác động tới anh ra sao rồi?’ ‘Ồ, rất tốt, cảm ơn. Thực sự rất thích. Còn anh?’ ‘Ồ, cũng thế, vâng. Rất hài lòng.'”
Cô ấy cười khúc khích, thích thú trước màn biểu diễn nho nhỏ của tôi.
“Chẳng có gì để nói. Những con sâu bướm có thể nói chuyện với nhau, nhưng bươm bướm thì không. Giống như…cô biết ma cà rồng là như nào không?”
“Ahhh, lại ma cà rồng nữa rồi,” cô ấy nói. “Tôi không quen biết cá nhân một ma cà rồng nào.”
“Well, vấn đề ở những ma cà rồng là cô sẽ chẳng bao giờ thấy họ đi cùng một chỗ với nhau. Đó là bởi họ không liên kết một cách hiệu quả. Họ không ham muốn có người khác đồng hành hay bất cứ ai. Tự nhiên là như vậy. Đó là sự độc hành. Bản năng của con quái thú.”
“Anh thực sự có hứng thú đam mê ma cà rồng đấy.”
“Phải, tôi cần tất cả nguồn trợ giúp mà tôi có thể có được khi phải nói về chủ đề này.”
“Nhưng hãy trở lại với câu hỏi gốc: một Thiền sư giác ngộ có tin vào Thiền tông? Một bậc Hồi giáo Sufi giác ngộ có tin vào đạo Hồi?”
“Cô đang nói về phương tiện và đích đến. Một khi ta đã tới đích đến, phương tiện ngay lập tức bị vứt bỏ, lãng quên. Nếu tôi bắt chuyến tàu tới Chicago, tôi phải xuống khỏi tàu rồi tận hưởng Chicago. Tôi không lôi theo đoàn tàu sau lưng mình. Nó đã hoàn thành việc của nó. Tôi không cần nó nữa. Tất nhiên, nếu một người muốn quay lại để giúp đỡ những người khác trong hành trình của họ, vậy thì anh ta sẽ dựa vào phương tiện mà mình đã biết.”
“Trong trường hợp của anh, thì nó là…”
“Rất nhiều phương tiện.”
Cửa sổ của phòng bếp hướng về phía bắc và nó mang tới một khung nhìn rộng lớn về những đám mây đang hành trình về hướng đông. Cơn frông lạnh này đã mang tới một phạm vi cảnh mây đa dạng tới kinh ngạc và khiến chúng tôi chỉ cần đơn giản đi ra ngoài và nhìn xung quanh là có thể tận hưởng toàn cảnh tráng lệ với muôn vàn hình thái ở mọi hướng. Cơn giông bão ấp ủ ở phía tây và đang hoành hành xuống phía nam. Những hình thù đám mây trắng vùng núi rất khổng lồ và hiện ra lờ mờ tới mức gần như huyền ảo không thực. Từ cửa sổ phòng bếp, tất nhiên, chúng tôi không thể thấy hết mọi hướng, nhưng những gì chúng tôi có thể thấy đã rất choáng ngợp.
Julie làm tôi giật mình khi rướn người vào gần và nói vào cổ áo tôi. “Anh muốn điều gì?”
Tôi nhìn cô ấy, cố gắng ước đoán ý định của câu hỏi. Thấy được sự băn khoăn của tôi, cô ấy cầm sổ ghi chú lên cho tôi xem. “Ngay đó, câu hỏi mười bốn; Jed muốn điều gì?”
Tôi vẫn chưa rõ ràng ý của cô ấy là gì, nhưng câu trả lời gần như sẽ luôn là một bất kể câu hỏi đó có được diễn dịch như nào. “Tôi không muốn bất cứ điều gì. Tôi không muốn.”
Đôi mắt cô ấy mở rộng ra. “Tôi đã biết anh sẽ nói như vậy! Tôi đã nghĩ về điều đó trong nhiều ngày và tôi vẫn không thể thông suốt. Sao mà anh có thể không muốn bất cứ điều gì? Thậm chí điều đó có nghĩa là gì? Cuộc sống là gì khi không có những ham muốn ? Những mục tiêu? Những uớc mơ? Anh không có khao khát gì sao? Không có một điều gì anh muốn đạt được hay không có một phẩm chất nào mà anh muốn sở hữu sao? Nó có vẻ là cuộc sống là sự mở rộng và đạt được thêm vào, tiến về phía trước tới thứ tiếp theo. Tham vọng, phát triển, chinh phục. Anh không thể có ý là…Tôi còn không chắc phải nói như nào nữa…anh không muốn bất cứ điều gì? Anh cần phải muốn một thứ gì đó.”
Tôi thích thú trước sự bối rối của cô ấy. “Well, có thể tôi muốn một cốc cà phê hay một trò chơi điện tử mới hay một thứ gì đó, nhưng tôi không muốn một điều gì theo một nghĩa rộng lớn hơn.”
“Hòa bình thế giới?” cô ấy cố gắng. “Sự giải thoát cho toàn bộ chúng sinh? Danh tiếng và tiền tài? Quyền lực? Uy danh? Thịnh vượng? Được xu nịnh? Uưm, hòn đảo của riêng anh? Bụng sáu múi? Sáng tác một bản giao hưởng? Ăn tối với Đức Phật? Hẳn phải có một thứ gì đó…một thứ gì đó chèo lái anh, một thứ gì đó anh…anh biết đấy, muốn.”
Tôi vừa cười vừa trả lời. “Xin lỗi vì đã tẻ nhạt, nhưng không, không gì cả. Well, có thể là sáu múi. Tôi không phải cầu ước cho của cải bởi vì tôi có một ý tưởng khá hay về cách mà vũ trụ hoạt động và những lời ước của tôi đã được thành toàn một cách thực tế trước cả khi tôi biết rằng mình đã ước chúng. Hòa bình thế giới hay giải thoát cho toàn bộ chúng sinh sẽ chỉ ra rằng trong tôi có một một phần niềm tin rằng có một thứ gì đó sai hoặc có thứ gì đó cần phải được sửa chữa, tôi không có khả năng cho những niềm tin như thế. Tôi chắc chắn không phải là một vị bồ tát hay satguru, theo như cách mà tôi hiểu những thuật ngữ đó. Những thứ khác mà cô vừa liệt kê ra chỉ là…ờ, những trang sức bên ngoài. Chúng sẽ chẳng có bất cứ ý nghĩa gì với những người ở, ừm, trong vị thế của tôi.”
“Anh lại nói theo kiểu đó, bất cứ ai trong vị thế của anh, bởi vì..?”
“Để làm rõ ràng, chúng ta đang không thực sự nói về tôi, mà là về bất cứ một tồn tại nào đã thức tỉnh. Những thứ tôi nói không phải là những khía cạnh đặc biệt của Jed McKenna. Chúng sẽ đúng với bất cứ một ai thức tỉnh.”
“Và khi anh nói là những trang sức bên ngoài, ý anh là… gì? Cả quyền lực và uy danh…?”
“Quyền lực, uy danh, sự giàu có, được xu nịnh, bụng sáu múi, chắc chắn rồi, bất cứ thứ gì định nghĩa chúng ta. Bất kể chúng tôi mô tả bản thân như nào, nghĩ về bản thân như nào, phóng chiếu bản thân như nào. Mọi đặc điểm, đường nét, tính cách, cảm giác, niềm tin, quan niệm. Tất cả chúng. Thuộc về cái ngã.”
“Toàn bộ nó, chỉ như….vô giá trị? Có phải anh đang nói vậy không? Giống như…một con người chỉ là một bộ trang phục?”
“Một bộ trang phục, đúng. Không cần thiết phải nói nó là vô giá trị vì đây là trong một trò chơi không có được mất.”
“Vậy bộ trang phục là cái ngụy ngã.” Cô ấy ghép thành một phát biểu.
“Lại không cần thiết phải nói vậy bởi vì không hề có chân ngã, nhưng đúng, bộ trang phục đại diện cho cái ngã hư cấu – bản ngã. Chúng ta kiến tạo nên bản ngã để bù đắp cho thiếu sót về tri thức trực tiếp về chân ngã. Sự thiếu nhận thức về chân ngã bị diễn dịch thành sự không tồn tại của chân ngã, sự diễn dịch tạo bởi cái cá nhân. Nói theo cách khác, bởi vì không thấy chân ngã, nó bị mặc định là không tồn tại.”
“Không thể thấy nó cho nên nó hẳn là không có ở đó.”
“Well, không thể thấy nó bởi vì nó không ở đó. Không hề có chân ngã để nhận thức – chỉ có ngụy ngã và vô ngã. Một người tìm kiếm chân ngã và không thấy gì cả, như thể chân ngã của họ không phải là sự thật một chút nào.”
“Và nó đại loại là đúng như vậy. Có phải ý anh là vậy?”
“Phải, là nỗi kinh hãi về tánh trống không đó đã giữ cho sự chú ý của một người bị cố định hướng ra ngoài. Tôi sử dụng từ ngữ ‘kinh hãi’ để biểu đạt rằng chúng ta đang nói về một cảm giác mơ hồ, vô diện. Không nhiều người thực sự đặt tên cho nó. Họ hiếm khi đi thẳng ra và nói rằng sâu thẳm bên trong họ cảm thấy họ không có thực chất hoặc không có nền tảng. Những người nói như vậy có xác suất cao bị kê đơn thuốc hoặc cho vào trại.”
“Nhưng khi người ta tìm hiểu cái ngã bên trong của họ thì sao? Thực hiện hành trình khám phá bản thân? Chẳng phải họ đang đi vào bên trong để tìm sự thật?”
“Họ chỉ đang khám phá cái bản ngã – thực hiện nghiên cứu về cái ngụy ngã – nó là một nhiệm vụ đời sống – cũng hợp lệ như bất cứ nhiệm vụ nào. Nhưng cô không thức tỉnh bẳng cách hoàn thiện nhân vật trong giấc mơ của cô, cô thức tỉnh bằng cách đột phát thoát khỏi nó. Không hề có sự thật với bản ngã, cho nên dù có làm chủ nó tới cấp độ nào cũng thì kết quả cũng không sinh ra thứ gì đúng. Đặt sự chú ý lên bản ngã chỉ làm củng cố nó.”
Máy ghi âm hết băng vì thế chúng tôi ngừng lại để Julie đưa vào cuộn băng mới. Khi cô ấy sẵn sàng thì tôi nói tiếp.
“Chuyện này thực sự thú vị nếu như cô muốn thấu hiểu mọi người, thấu hiểu động lực của họ, tại sao họ lại làm việc mà họ đang làm. Sự thật sâu thẳm nhất của mọi con người là không hề có con người nào. Một người có thể khăng khăng khẳng định ngược lại với mọi tư tưởng và cảm giác, nhưng điều đó không thay đổi sự thật. Không phải nỗi sợ chết đang chèo lái nhân loại, mà là nỗi sợ sự không tồn tại -bị mất đi sự nhận thức.”
Tôi biết rằng tôi đã đi đến điểm chuyển giao trong chủ đề này và những mâu thuẫn dễ thấy đang chồng chất lên, nhưng đây là một chủ đề thú vị để chơi cùng, và tôi có cảm giác rằng chúng tôi đang ở trong sân bóng mà tôi phải nghĩ xem nên ném trái nào cho Julie tại điểm này.
“Ví dụ, xấu hổ. Cái tác nhân bên dưới của mọi sự xấu hổ là sự hoài nghi sâu thẳm và không thể lay chuyển rằng ta là một kẻ giả tạo. Ta cảm thấy chân ngã không có trong bản thân mình, nhưng không thấy vậy với người khác, cho nên ta tự nhiên mặc định những người khác là thực. Khi thấy những cái vỏ bên ngoài của người khác được xây dựng nên một cách rất thuyết phục và không biết rằng chúng chỉ rỗng tuếch, ta tự nhiên cảm thấy mình đặc biệt giả dối, và tất nhiên, xấu hổ.”
“Ôi chúa, tôi đang cố để theo kịp đây. Vậy khi một ai đó, giả sử là tôi, vậy là do tôi không có trải nghiệm trực tiếp về bản chất thực sự của mình nên tôi bị ép phải tạo ra…”
“Tạo ra, phóng chiếu, duy trì. Liên tục.”
“Phóng chiếu một hình ảnh của…của tôi…nhưng tôi nghĩ rằng tôi là người duy nhất làm điều đó bởi vì tất cả những người khác trông quá chân thực?”
“Chắc chắn rồi, sao nó có thể khác được? Những người khác có vẻ chân thực trong khi cô có nhận thức ở một cấp độ nào đấy về chính tính không chân thực của mình, phạm vi có thể từ không có một chút nào cho tới một mức độ gây ra một sự tan rã.”
Cô ấy ngưng lại một lát, mắt nhìn xuống, suy tư.
“Vậy ở cấp độ không có một chút nào, tức là.. tức là người ta hoàn toàn không nhận thức điều đó? Chỉ sống cuộc sống của họ mà hoàn toàn không nhận thức…?”
“Cô thực sự không cần hỏi tôi điều đó, cô có thể thấy điều đó xung quanh cô. Mọi người hoàn toàn vào vai nhân vật. Không hề nghi ngờ rằng mọi thứ có thể khác so với vẻ ngoài. Vẫn bị trói buộc trong hang của Plato. Mức độ không nhận thức được tính bản chất giả dối của bản thân có thể được cân nhắc làm mức độ một người nằm trong tay nắm của Maya – ảo ảnh, trạng thái ảo mộng. Rất dễ để tin rằng ta tiến hóa theo một quá trình ai-mà-biết-được bao nhiêu kiếp sống, trở nên dần dần ngày một tỉnh thức hơn đời này qua đời khác. Tăng trưởng sự tỉnh thức tự nhiên sẽ chuyển hóa thành sự bất mãn lớn hơn với sự giả dối, với cái sai, và ảo ảnh, và tương ứng là một khao khát muốn biết điều gì là thực. Kéo dài đường thẳng này về phía trước và hệ quả của nó sẽ là sự đập bỏ hoàn toàn bản ngã và một sự thức tỉnh tới…”
“Chân lý.” Julie phát âm ra từ đó như tuyên ngôn một án tử. “Chân tánh của một người.”
“Chắc chắn rồi. Và đó là lý do tại sao quá trình thức tỉnh lại có thể rất giống như một sự thất bại to lớn,. Thực tế, tôi cho rằng bản chất của nó là thế – phá vỡ hoàn toàn những gì mà một người vẫn luôn cho là thực tại. Đó là lý do tại sao sự trầm cảm; là một ví dụ, có thể rất khó chiến đấu với nó, bởi vì nó là một phản hồi hoàn toàn hợp lý trước trước một tình huống có tính bất hợp lý rất cao – gọi là, cuộc sống – đặc biệt khi sự trầm cảm xoay quanh sự phù du vô ích và vô nghĩa. Sau cùng thì, cô cũng không thể nào là phù du vô ích và vô nghĩa hơn một nhân vật trong một giấc mơ. Cách để đánh bại sự trầm cảm hợp lý là cố gắng bằng mọi giá không được quay trở lại hay bám víu vào ảo tưởng về sự ý nghĩa, ngược lại hãy cày xuyên thẳng qua nó và xem xem đầu bên kia có gì. Thay vì giật lùi lại bởi sự kinh sợ trước sự trống không, hãy lao thẳng đầu xuống nó. Có gì để mất chứ? Nhưng tất nhiên, mục đích của sự trầm cảm không phải là để chinh phục nó.”
“Vậy mục đích của sự trầm cảm là gì?”
Tôi nhìn cô ấy, tự hỏi cô ấy đang thực sự hỏi điều gì – tự hỏi tại sao tôi lại thực sự trả lời. Sự thật không phải luôn là câu trả lời tốt nhất, nhưng khi lâm vào nghi hoặc, tôi thường nghiêng về lựa chọn nó.
“Cũng giống như mục đích của việc cưỡi xe hay thú chơi trong công viên. Mục đích của việc cưỡi chỉ là để cưỡi thôi.”
Câu đó khiến cô ấy dừng lại. Cô ấy ngưng lại, suy nghĩ. Sự rung động của cô ấy bây giờ đã trở nên rõ ràng hơn, đã gần tới bề mặt bên ngoài.
“Vậy là không ai…không ai có một cái ngã? Anh đang nói vậy, đúng không? Không hề có cái thực…không hề có chân lý…?”
“Ồ, mọi người đều có chân lý ẩn bên dưới, nhưng đúng, không có ai biết đến nó giống như không một nhân vật trong giấc mơ nào biết rằng họ chỉ là những sản phẩm của một trạng thái giấc mơ của một cái ngã lớn hơn đang ngủ.”
“Vậy ý anh là, ‘không có ai’ đó là đang nói những người chưa giác ngộ?”
“Đúng,” tôi xác nhận, “đó là sự khác biệt.”
Cô ấy không thoải mái khi nghe điều này. “Vậy những người chưa giác ngộ không biết chính bản thân họ? Không biết bản chất thực sự của họ?”
“Và vậy họ phải tạo ra những cái ngã nhân tại bởi vì…”
Cô ấy nhảy vào. “Bởi vì đó là cái ngã duy nhất mà họ biết. Và đó là bản ngã? Là cái ngụy ngã?”
“Đúng.”
“Vậy khi họ nói về việc diệt bản ngã…?”
“Đúng. Họ đang nói rằng nếu cô phá hủy cái sai, vậy chỉ còn cái đúng sót lại.”
“Chúa Jesus. Vậy là tôi đang liên tục xây dựng một cái ngụy ngã?”
“Liên tục, đúng. Đó là cách mà cô đang xài năng lượng của cô vào – sinh lực của cô. Tất cả đổ vào sự phóng chiếu ảo ảnh của bản thân cô. Cô đang liên tục phóng chiếu một cái đại diện cho bản thân cô ra bên ngoài, và đó là một công việc luôn luôn vận động, luôn luôn thay đổi và tiến hóa.”
“Tất cả mọi người đều làm thế?”
“Điểm này thú vị. Đúng và không đúng. Tùy theo cấp độ. Khi cô nghĩ về những người thật sự chân chính vị tha, đó là cấp độ mà có tồn tại sự khác biệt. Một người vị tha đã tìm ra định nghĩa về một thứ gì đó khác ngoài cái ngã. Thay vì phóng chiếu, họ thực hiện lấp đầy. Họ đã từ bỏ cái vai trò tìm cách định nghĩa bản thân mình tới một thế lực nào đó bên ngoài. Tình mẫu tử có thể là một ví dụ tốt, hoặc dâng hiến cuộc đời bản thân cho Thượng Đế, hoặc cống hiến bản thân để tạo thành một tác nhân hay một nỗ lực sáng tạo. Họ vẫn ở trên sân khấu, vẫn là một bộ trang phục, sinh lực của họ vẫn dùng để vận hành nhân vật của họ, nhưng họ đã lựa chọn bước vào một vai nhất định thay vì sáng tạo ra vai của riêng mình.”
“Vậy, dâng hiến bản thân cho một nguồn quyền năng cao hơn…?”
“Cao hơn, thấp hơn, sao cũng được. Việc dâng hiến mới là nhân tổ chủ chốt. Không quan trọng là dâng hiến cho Thượng Đế hay đất nước, hay là cho việc điêu khắc một cái gậy chống.”
“Một cái gậy chống?”
“Thoreau từng viết một câu chuyện kể về một anh chàng đã vượt qua bản thân bằng việc cống hiến tuyệt đối tới một nhiệm vụ duy nhất – điêu khắc một cây gậy chống.”
“Vậy, giống như, Sonaya..?”
“Đúng. Sonaya.”
“Anh đã nói là đúng và không đúng.”
“Phải. Một người vị tha đã cống hiến – hoặc có thể nói cách khác là buông bỏ – bản thân anh ấy hay cô ấy cho một lý tưởng duy nhất đã được xác định, nhưng quá trình về cơ bản là như nhau bất kể người ta có chọn một lý tưởng duy nhất hay cả tá lý tưởng hay cả trăm. Tất cả mọi thứ định nghĩa một con người – sự nghiệp, cộng đồng, gia đình và vân vân – tất cả đều chỉ là những vai trò đã được định nghĩa từ trước để cho một người bước vào. Nói theo một nghĩa chân chính, chúng đều là những hành động của sự buông bỏ, nhưng ai là người đang buông bỏ? Cái gì đang bị buông bỏ? Đó mới là những câu hỏi thực thụ. Khi mọi bối cảnh bị hạ xuống thì cái gì còn lại? Cái gì còn lại khi cô loại bỏ nhà thờ, công việc, các mối quan hệ, sở thích và mọi thứ khác? Bỏ đi thêm nhiều tầng lớp nữa? Thiên nhiên? Sự dưỡng dục? Những ảnh hưởng trong giai đoạn sơ sinh? Những ảnh hưởng từ kiếp trước? Okay, vậy bên trên tất cả những thứ đó là gì? Đó là quá trình, lột bỏ đi từng lớp, từng lớp, giống như một củ hành, cho đến khi tất cả những gì còn sót lại là…”
“Nhưng một củ hành chỉ bao gồm toàn là các lớp mà thôi.”
“Thì bản ngã cũng thế – cái ngã – chỉ là có nhiều lớp. Loại bỏ tất cả mọi lớp và chỉ còn vô ngã sót lại.”
“Và vô ngã là chân ngã?”
“Không hề có chân ngã, nhưng phải, đó là cái ý tưởng phổ biến chung.”
“Vậy…vậy…tôi đang nói chuyện với ai đây?”
“Tốt hơn là cô nên tự hỏi rằng cô đang liên hệ tới cái gì khi cô nói ‘Tôi’. Hoặc ai đang liên hệ tới ‘Tôi’. Hoặc ai đang tự hỏi rằng ai đang liên hệ tới ‘Tôi’. Cứ thế và cứ thế.”
Cô ấy trở nên bực bội. “Tôi hoàn toàn không hiểu.”
“Hoặc là cô có thể sử dụng mantra nổi tiếng của Ramana Maharshi ‘Ta là ai?’ Nhưng nó có vẻ có chút gây hiểu lầm, nên tôi sẽ đổi nó thành ‘Ta là cái gì?'”
“Ồ, nói như thể việc đó sẽ làm mọi thứ sáng tỏ!”
“Hoặc là cô có thể sử dụng một câu công án, như ‘Trước khi bạn được sinh ra thì bản lai diện mục của bạn là gì?'”
“Anh đang trêu tôi.”
“Việc nhận ra cái gì còn sót lại sau khi kéo bỏ đi mọi lớp ảo ảnh chẳng có gì khó khăn. Nó chỉ là nhằm về cái đúng. Nó không thể đơn giản hơn – theo đúng nghĩa đen. Cái mà đã đúng với một con muỗi sống ở vạn năm trước sẽ vẫn đúng với con muỗi ở hiện tại. Cái mà đúng với một tia lửa tại nghìn triệu năm sau ở một nơi cách xa một triệu năm ánh sáng thì cũng vẫn đúng như vậy với tia lửa ở đây và bây giờ và sẽ mãi mãi luôn như vậy. Nó chưa bao giờ không đúng và sẽ không bao giờ không đúng. Và những chân lý đó và chân lý của tôi và chân lý của cô và chân lý của Jesus hay Phật và của Hitler và của Mẹ Theresa và của một con cá chết trôi trên sông Hằng và của những bậc thầy đã thăng lên và của dải ngân hà và của mọi suy nghĩ mà bất cứ ai từng nghĩ cũng đều cùng là một chân lý. Nó đã luôn là thế mà mãi luôn là thế. Thời gian và không gian đến và đi nhưng cái mà đúng thì vẫn đúng và những thứ còn lại chỉ là một giấc mơ.”
Ahhhh.
Yên lặng. Có thể là sự kích động. Có thể là sự xao động. Cần phải có thời gian.
Chúng tôi bước tới phòng khách, thấy rằng nó trống trơn, ngồi trên ghế sofa. Chúng tôi ngồi yên tĩnh cho tới khi Julie quyết định tiếp tục.
“Vậy, để ví dụ thì, cái ngụy ngã của tôi được cấu thành từ cái gì?”
“Giống như của bất cứ một ai thôi. Cô định nghĩa bản thân như nào là cách mà cô tạo ra cái ngụy ngã của mình. Sự nghiệp của cô, hiển nhiên, đưa ra một khuôn khổ và một cấu trúc cho cô là ai và việc cô làm và tại sao cô làm. Gia đình là một thứ lớn, hoặc là rất nhiều thứ lớn với nhiều vai trò mà một người phải làm tròn đối với những người khác nhau: làm mẹ, làm con gái, làm vợ, làm chị, làm cô, vân vân. Những mối quan hệ khác. Cộng đồng, quốc tỉnh, dân tộc; giới tính, tất nhiên rồi. Địa vị tài chính. Thành viên của nhà thờ. Trang thái và ngoại hình vật lý. Học thức, chính trị, sở thích, tín ngưỡng, quan điểm, tư tưởng, cảm giác, tất cả mọi thứ. Chúng là những thứ đòi hỏi phải có năng lượng để duy trì những khía cảnh khả thi của bản thân cô. Nếu cô ngừng cung cấp năng lượng để dọn nhà, vậy thì cô sẽ không còn tự định nghĩa mình là một người nội trợ giỏi nữa.”
“Nếu như tôi trả tiền cho một ai đó dọn nhà mình thì sao?”
“Tiền là một thế hệ sau của năng lượng. Đó là một phương tiện trao đổi cho năng lượng.”
“Và năng lượng theo định nghĩa của anh là…?”
“Đơn giản là nếu cô muốn nghĩ bản thân cô là một người biết chăm sóc, biết cho đi, thì cô sẽ phải chăm sóc thứ gì đó, cho đi thứ gì đó. Nếu cô muốn có hấp dẫn về ngoại hình, cô sẽ phải làm mọi thứ cần thiết để phóng chiếu ra sự hấp dẫn để rồi nhận lại sự phản chiếu của nó trở về với cô.”
“Để có sự hấp dẫn của tôi phản chiếu trở về với tôi?”
“Cô đã từng tự nhìn thấy trực tiếp gương mặt của mình chưa? Tự nhìn trực tiếp thấy đôi mắt của mình?”
“Well, ừ thì… chưa, tôi đoán là chưa từng.”
“Tương tự, cái ngụy ngã không thể được nhận thức một cách trực tiếp mà chỉ nhận thức từ ảnh phản chiếu từ đôi mắt của những người khác.”
“Chúng ta lại trở lại với ma cà rồng sao?”
“Tại sao? Ồ, bởi vì ma cà rồng không tạo ra hình ảnh phản chiếu. Khỉ thật, cái ẩn dụ này nó cứ tự tiếp diễn hoài. Gần như là ma quái.”
“Nó đúng là ma quái đấy. Okay, vậy nếu như tôi muốn nghĩ rằng mình hấp dẫn, tôi cần những người khác thấy rằng tôi hấp dẫn?”
“Chắc chắn rồi. Chúng ta đã dành cuộc sống và sinh lực của mình để gây trồng và trải chuốt ngoại hình của mình trong mắt của người khác. Đó là cách để chúng ta biết mình tồn tại. Đó là cách để chúng ta biết mình là ai. Đó là khi chúng ta tìm thấy sự trấn an rằng mình là thực chứ không phải là một nhân vật rỗng tuếch trong một giấc mơ. Đó là cách mà ảo ảnh luôn được duy trì.”
“Vậy, giống như người ta nói rằng sự nhận thức tạo ra thực tại…?”
“Sự nhận thức là thực tại. Chẳng có gì khác. Giống như một giấc mơ.”
“Vậy ai là người đang thực hiện hành vi nhận thức? Hành vi mơ mộng này? Ai là người nằm mơ?”
“Well, từ góc nhìn của tôi, thì đó là tôi.”
“Well, từ góc nhìn của tôi, thì đó là tôi.”
“Ồ. Chuyện đó cũng đã chẳng mang chúng ta đi tới đâu xa, đúng không nhỉ?
“Hả?”
“Sự vô tận chứa vô tận sự vô tận.”
“Ôi, Chúa, anh làm đầu tôi quay cuồng luôn rồi.”
“Đầu tôi cũng vậy. Hãy nghỉ giải lao và cố thư giãn thôi.”