Maharaj luôn sẵn sàng giải quyết những nghi hoặc và khúc mắc của những người tìm kiếm tâm linh; ông ấy muốn họ đặt câu hỏi. Ông luôn đặc biệt nói với những vị khách nước ngoài rằng bởi vì họ đã chi tiêu một số tiền đáng kể và gặp rất nhiều khó khăn khi đến Ấn Độ để gặp ông, nên họ không nên lãng phí thời gian ngồi im lặng mà nên hỏi những câu hỏi liên quan. Nếu bạn thực sự có không có câu hỏi nào để hỏi, ông ấy nói, điều đó có nghĩa là bạn đã có nhận thức về Chân Lý; tại sao lãng phí thời gian của bạn ở đây; sao không về nhà luôn? Mặt khác, nếu có một số lĩnh vực mà sự vấn đáp chưa hoàn toàn rõ ràng, cần phải làm rõ nó ngay tại đây và ngay bây giờ. “Nhưng,” ông cảnh báo, “Đừng hỏi câu hỏi với tư cách là một con người làm trung tâm trong một sự vật hiện tượng. Hãy nhớ rằng, tôi không nói chuyện với các thực thể riêng lẻ, mà với tư cách là ý thức nói với ý thức về cái ý thức.”
Một trong vị khách nước ngoài, người đã đến với Maharaj được một thời gian, bắt đầu nói một nhỏ nhẹ: Có lẽ tôi đang nói từ thân phận cơ thể-tâm trí, nhưng có một câu hỏi, một vấn đề, mà đã gây rắc rối cho tôi quá lâu và tôi không thể giữ nó lâu hơn được nữa. Tôi đã nói với một số người tìm kiếm ở đây về điều đó và tôi biết rằng họ cũng có cùng một vấn đề. Tuy nhiên, bây giờ không phải tôi đang nói thay cho họ mà tôi chỉ cho bản thân tôi. Vấn đề là: Làm thế nào để tôi biết được mình có đang tiến bộ trong cuộc tìm kiếm tâm linh hay không? Đôi khi, đặc biệt là trong khi thiền định, tôi có một cái nhìn thoáng qua về cái tôi đang tìm kiếm là gì, nhưng nó chỉ là thoáng chốc và điều đó cũng chỉ là những dịp hiếm hoi. Làm sao tôi biết được mình có đang tiến bộ?
Maharaj hiểu được sự chân thành và nghiêm túc của vị khách đã đặt câu hỏi, nhưng, mặc dù thông cảm cho người hỏi, ông không thể che giấu sự thất vọng mà ông đang cảm thấy. Ông ấy ngồi yên một lúc, có lẽ để vượt qua hiệu ứng suy nhược do bệnh tật và sự đau khổ về tinh thần khi nghe câu hỏi như vậy. Sau đó, ông ấy bắt đầu nói nhẹ nhàng, buồn bã hơn là giận dữ: Tôi nghĩ rằng tôi nên ngừng hoàn toàn việc đối thoại và đưa ra một thông báo về điều đó! Tôi thấy rằng nhiều bạn đến đây như một thói quen hoặc để có một trải nghiệm mới mà bạn bè của bạn đã đề cập đến bạn. Bạn không thực sự lắng nghe. Nếu bạn đã lắng nghe thì một câu hỏi như vậy sẽ không nảy sinh. Và, nếu nó có xảy ra thì bạn có thể dễ dàng tự mình giải quyết, trong trường hợp bạn đã chú ý lắng nghe tôi và hiểu những gì tôi đã nói. Thay vào đó, tôi thấy rằng câu hỏi này đã quấy nhiễu nhiều người trong số các bạn.
Vấn đề rõ ràng là về ‘sự tiến bộ’. Bây giờ, ai là người tạo ra tiến bộ và tiến bộ hướng tới cái gì? Tôi đã nói điều này rất nhiều lần không biết mệt mỏi rằng bạn là Sự Hiện Diện Có Ý Thức, cái ý thức sinh động mang lại tri giác cho các đối tượng hiện tượng; rằng bạn không phải là một đối tượng hiện tượng, thứ chỉ đơn thuần là hình tướng trong ý thức của những người nhận thức nó. Làm thế nào mà một ‘hình tướng’ có thể tạo ra bất kỳ ‘tiến bộ’ nào đối tới bất kỳ mục tiêu nào? Bây giờ, thay vì để sự nhận thức cơ bản này thấm nhuần bản thể của bạn, những gì bạn làm chỉ là chấp nhận nó đơn thuần như một ý thức hệ luận điểm và đặt câu hỏi. Làm thế nào để một hình tướng mang tính quan niệm có thể biết liệu nó đang tạo ra bất kỳ sự tiến bộ mang tính quan niệm nào tới sự giải thoát mang tính quan niệm của nó?
Maharaj cầm hộp diêm trên tay và giơ nó lên. Anh ta hỏi: Đây có phải là bạn không? Dĩ nhiên là không. Bạn có cần thời gian để hiểu điều này không? Nhận thức về thực tế này là ngay lập tức, phải không? Sau đó tại sao ta lại mất thời gian để thuyết phục rằng bạn không phải là đối tượng hiện tượng được gọi là cơ thể-tâm trí? Hãy nhớ rằng, bạn là cái ý thức sinh động mang lại tri giác cho các đối tượng hiện tượng. Xin hãy hiểu, Maharaj nói, sự nhận thức có trước sự xuất hiện của ý thức, cái là cơ sở của trí tuệ. Sự nhận thức không phải là cái thực hành dần dần. Nó chỉ có thể xảy ra bởi chính nó ngay lập tức – không có giai đoạn nào mà sự tiến bộ có chủ ý được thực hiện. Không có ‘ai’ để đạt được bất kỳ tiến bộ nào.
Có lẽ ta có thể tự hỏi, nếu ta không thể từ bỏ cái khái niệm về sự tiến bộ – thì việc hoàn toàn không quan tâm tới ‘tiến bộ’ và hoàn toàn không lo lắng về bất cứ điều gì như là ‘giải thoát’, một sự ‘trống rỗng’ trong con người ta, một kiểu buông thả, buông xuôi vô điều kiện cho bất cứ điều gì có thể xảy ra; đó có phải là dấu hiệu chắc chắn nhất của ‘sự tiến bộ’?