Khách: Con trai duy nhất của tôi đã chết vài ngày trước trong một vụ tai nạn ô tô, và tôi thấy gần như không thể chấp nhận cái chết của nó cho dù có sức mạnh của triết học. Tôi biết rằng tôi không phải là người duy nhất phải chịu đựng sự mất mát như vậy. Tôi cũng biết rằng mỗi người trong chúng ta đều có lúc phải chết. Tôi đã tìm kiếm sự xoa dịu trong tâm trí từ tất cả các lĩnh vực thông thường mà qua đó tôi có thể tự an ủi bản thân mình. Tuy nhiên, tôi vẫn phải quay trở lại sự thật bi thảm rằng một số phận nghiệt ngã đã tước đi tất cả mọi thứ của con trai tôi ngay trong thời kỳ đỉnh cao của cuộc sống của nó. Tại sao? Tại sao? Tôi liên tục tự hỏi bản thân mình. Thưa ông, tôi không thể vượt qua nỗi đau của mình.
Maharaj: (Sau khi ngồi trong một phút hoặc lâu hơn, nhắm mắt lại) Thật vô ích khi nói rằng tôi cũng buồn đau, bởi vì tôi đang không còn cảm giác cái tôi cá nhân, tôi không thấy có “người khác”, tôi thấy chính bản thân mình phản chiếu trong tất cả các bạn. Rõ ràng, bạn đã không đến với tôi chỉ bởi muốn sự đồng cảm, mà thứ mà chắc hẳn bạn đã nhận được rất nhiều từ người thân và bạn bè của mình. Hãy nhớ rằng, một người trải qua thời gian của cuộc sống, năm này qua năm khác, tận hưởng những thú vui bình thường và chịu đựng những nỗi đau bình thường, nhưng chưa một lần nhìn cuộc sống theo quan điểm thực sự của nó. Và quan điểm thực sự là gì? Nó là thế này: Không có ‘tôi’, cũng không có ‘bạn’; không bao giờ có thể có bất kỳ thực thể nào như vậy. Mỗi người nên hiểu điều này và có can đảm để sống cuộc sống của mình với sự hiểu biết này. Bạn có can đảm này không, bạn của tôi? Hay bạn phải đắm mình trong thứ mà bạn gọi là nỗi đau của mình?
K: Maharaj, thứ lỗi cho tôi, tôi không hiểu hết những gì ông đã nói, nhưng tôi thực sự cảm thấy giật mình và rung động. Ông đã phơi bày cái cốt lõi của con người tôi, và những gì ông nói rất sâu sắc, dường như nó là chìa khóa vàng cho cuộc sống. Xin vui lòng giải thích những gì ông vừa nói. Chính xác thì tôi phải làm gì?
M: Làm? Làm gì? Hoàn toàn không có gì: Chỉ xem cái giả tạm là cái giả tạm, cái không thực là không có thực, cái sai lầm là cái sai lầm, và bạn sẽ nhận ra bản chất thật của mình. Bạn đã đề cập đến nỗi đau của bạn. Bạn có bao giờ nhìn thẳng trực diện vào sự ‘đau buồn’ và cố gắng hiểu nó thực sự là gì?
Để mất đi một ai đó hoặc một cái gì đó mà bạn yêu quý nhất định sẽ gây ra nỗi buồn. Và bởi vì cái chết là sự hủy diệt hoàn toàn với sự chấm dứt tuyệt đối, nỗi buồn do nó gây ra là không gì có thể nguôi ngoai. Nhưng ngay cả nỗi buồn tràn ngập này cũng không thể kéo dài, nếu bạn phân tích nó một cách thông minh. Chính xác là bạn đau buồn vì cái gì? Quay lại từ đầu: Vợ chồng bạn có đã thỏa thuận với ai rằng bạn sẽ có một đứa con trai – một cơ thể cụ thể – và nó sẽ có một số phận cụ thể? Sự thật không phải là bản thân sự thụ thai của anh ta cũng là một sự ngẫu nhiên sao? Rằng bào thai sống sót sau nhiều hiểm họa trong tử cung là một vấn đề may mắn khác. Rằng đứa bé là một con trai cũng lại là một tỉ lệ khác. Nói cách khác những gì mà bạn gọi là ‘con trai’ của bạn chỉ là một sự kiện ngẫu nhiên, một sự kiện xảy ra mà bạn đã không thể có quyền kiểm soát bất cứ lúc nào, và bây giờ sự kiện đó đã kết thúc.
Chính xác thì bạn đang đau buồn vì điều gì? Bạn có đang đau buồn vì khi chết đi con trai bạn sẽ bỏ lỡ một ít trải nghiệm khoái lạc và vô số trải nghiệm đau đớn trong những năm tiếp theo? Hay là, bạn, thực sự và chân chính, đau buồn vì những niềm vui và sự thoải mái do con trai bạn mang đến cho bạn nay đã không còn nữa?
Xin hãy lưu ý, tất cả những điều này là xuất phát từ quan điểm của cái giả dối! Bạn có bắt kịp được với tôi tới giờ không?
K: Tôi e ngại, tôi vẫn còn choáng váng. Tôi chắc chắn làm theo những gì ông vừa nói. Chỉ là, ý ông là gì khi ông nói rằng tất cả những điều này chỉ ở mức độ của cái giả dối?
M: Ah! Bây giờ chúng ta sẽ đi đến sự thật. Hãy hiểu sự thật, rằng bạn không phải là cá nhân, một ‘người’. Con người mà ta nghĩ mình là, chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng và bản thân ta là nạn nhân của ảo tưởng này. ‘Người’ không thể tồn tại theo đúng nghĩa của nó. Nó là cái ngã, cái ý thức, đã lầm tưởng rằng có một người và có ý thức về việc là người đó. Hãy thay đổi quan điểm của bạn. Đừng nhìn thế giới như một cái gì đó bên ngoài bản thân bạn. Hãy nhìn xem con người mà bạn tưởng tượng là mình như là một phần của thế giới — thực sự là một thế giới trong mơ — hãy nhận thức nó như một hình tướng bên trong ý thức, và nhìn toàn bộ chương trình từ bên ngoài. Hãy nhớ rằng, bạn không phải là tâm trí, thứ không là gì khác ngoài nội dung của ý thức. Khi mà bạn còn xác định bản thân với cơ thể, bạn sẽ dễ dàng bị buồn và đau khổ. Bên ngoài tâm trí chỉ có hiện hữu, không tồn tại cha hoặc con trai, cái này hay cái kia.
Bạn vượt qua thời gian và không gian, chỉ liên hệ chúng ở tại đây và bây giờ, khi khác bạn là vô thời gian, vô không gian, miễn nhiễm với mọi trải nghiệm. Hiểu điều này và không còn đau buồn nữa. Một khi bạn nhận ra rằng không có gì trên thế giới này mà bạn gọi là của riêng bạn, bạn sẽ nhìn nó từ bên ngoài, như khi bạn xem một vở kịch trên sân khấu hoặc một bộ phim trên màn hình, ngưỡng mộ và tận hưởng, có thể là đau khổ theo nó, nhưng trong sâu thẳm là bất động.